Ke loaʻa ka hewa i ka ʻĀpana Hoʻokele o nā ʻIke ʻo Iēhova a pono e hana i kahi hoʻoponopono i hōʻike pinepine ʻia i ke kaiāulu ma ke ʻano he "kukui hou" a i ʻole "refinements i ko mākou ʻike", ʻo ke kumu i hōʻike pinepine ʻia e hōʻoia i ka loli ʻaʻole kēia mau kāne hoʻoikaika ʻia. ʻAʻohe manaʻo ʻino. ʻO ka loli kahi hiʻohiʻona o ko lākou hoʻohaʻahaʻa, e ʻae nei he like ʻole lākou e like me ke koena o mākou a ke hoʻāʻo wale nei e hana i ka mea e hiki ai ke hahai i ke alakaʻi o ka ʻuhane hemolele.

ʻO ke kumu o kēia moʻo multipart e hoʻokau i kēlā manaʻoʻiʻo i ka hōʻike. ʻOiai hiki iā mākou ke kala i kahi kanaka manaʻo maikaʻi e hana nei me nā manaʻo maikaʻi ke hana hewa ʻia, he mea ʻē aʻe inā ʻike mākou ua wahaheʻe mai kekahi iā mākou. He aha inā inā ʻike ka mea i nīnau ʻia he wahaheʻe kekahi mea a ke hoʻomau nei ʻo ia e aʻo iā ia? He aha inā e hele ʻo ia i waho e kinai i kekahi manaʻo kūʻē i mea e uhi ai i kāna wahaheʻe. I kēlā hihia, hana paha ʻo ia iā mākou e ʻōlelo hōʻino no ka hopena i hōʻike ʻia ma Hōʻike 22:15.

“Ma waho aku nā ʻīlio a me ka poʻe e hoʻokau hewa ana a me nā mea i moekolohe a me nā mea pepehi kanaka a me nā hoʻomana kiʻi. nā poʻe makemake a hana i ka hoʻopunipuni.”(Re 22: 15)

ʻAʻole mākou makemake e hewa i ke aloha a me ka hoʻomaʻamaʻa ʻana i kahi wahaheʻe, ʻo ia hoʻi e ka hui ʻana; no laila ke kōkua iā mākou ke nānā pono i ka mea a mākou e manaʻoʻiʻo ai. ʻO ke aʻo a nā hōʻike a Iesū a Iesū i hoʻomaka ai e noho aliʻi ʻike maka ʻole ʻia mai ka lani i ka makahiki 1914 e hana ana i kahi hihia hōʻike maikaʻi loa na mākou e nānā. Kau kēia aʻo i ka helu manawa i loaʻa iā 607 BCE e like me kona wahi e hoʻomaka ai. Kuhi ʻia, ʻo nā manawa i koho ʻia o ko nā ʻāina ʻē a Iesū i ʻōlelo ai ma Luka 21:24 i hoʻomaka i kēlā makahiki a pau i ʻOkakopa o 1914.

Ma ka maʻalahi, ʻo kēia aʻo ʻana he pōhaku kihi ia o ka ʻōnaehana hilinaʻi o ko Iēhova mau hōʻike; a hoʻomaha ia a pau ma 607 BCE ka makahiki i luku ʻia ai ʻo Ierusalema a lawe pio ʻia ka poʻe i koe i Babulona. Pehea ke ʻano nui o 607 BCE i ka ʻike Hōʻike?

  • Ke ʻole i 607, ʻaʻole i kū ka 1914 ʻike maka o Kristo.
  • Me ka ʻole o 607, ʻaʻole i hoʻomaka nā lā hope i 1914.
  • Me ka ʻole o 607, ʻaʻohe mea hoʻohālikelike o ka hanauna.
  • Ma waho o 607, ʻaʻohe hiki ke koi ʻia ka 1919 koho ʻana i ka Lā Kiaʻāina e like me ke Keiki Pono a me Maʻōlelo Haka (Mt 24: 45-47).
  • Ke ʻole ʻo 607, ka lawelawe nui-ka-āpau i ka puka ākea e hoʻopakele ai i ka poʻe mai ka luku ʻana i ka hopena o nā lā hope loa.

Hāʻawi ʻia i kēia mau mea āpau, hiki ke hoʻomaopopo ʻia e hoʻāʻo nui ka hui i ke kākoʻo ʻana i ka pono o 607 ma ke ʻano he lā mōʻaukala me ka ʻoiaʻiʻo ʻaʻohe noiʻi archeological kūpono a me nā hana ʻimi naʻe e kākoʻo i kēlā kūlana. Alakaʻi ʻia ka poʻe ʻike he hewa nā noiʻi archeological a pau i hana ʻia e ka poʻe ʻepekema. He kuhi kūpono paha kēia? He mana nui kā ka ʻahahui a nā ʻIke o Iēhova i 607 hōʻoia ʻia e like me ka lā a ka Mōʻī Nebukaneza i luku ai iā Ierusalema. Ma nā lima ʻē aʻe, ʻaʻohe kuleana o ke kaiāulu o nā archeologists ma ka honua holoʻokoʻa e hōʻike i ka hewa o nā hōʻike a Iēhova. Pili wale lākou me ka loaʻa ʻana o kahi kānana pololei o ka ʻike i loaʻa. ʻO ka hopena, ʻae like lākou āpau i ka lā o ka luku ʻia ʻana o Ierusalema a me ka lawe pio ʻana o nā Iudaio i Babulona i 586 a i ʻole 587 BCE.

I mea e pale aku ai i kēia ʻike, ua hana ka hui i kāna noiʻi ponoʻī e ʻike ai mākou i nā kumuwaiwai e hiki mai ana.

E hele mai kou aupuni, nā ʻaoʻao 186-189, ʻApili

Ka Hale Palama, Oct 1, 2011, mau ʻaoʻao 26-31, "I ka wā i luku ʻia ai ʻo Ierusalema kahiko, ʻāpana 1".

Ka Hale Palama, Nov 1, 2011, mau ʻaoʻao 22-28, "I ka wā i luku ʻia ai ʻo Ierusalema kahiko, ʻāpana 2".

He aha kāu Ka Hale Palama kuhi?

Ma ka ʻaoʻao 30 o ʻOkakopa 1, 2011 Public Edition o Ka Hale Palama heluhelu mākou:

"No ke aha e paʻa ai nā mana he nui i ka lā 587 BCE? Hilinaʻi lākou i nā kumu ʻike 2; nā palapala a nā mōʻaukala kahiko a me ka Canon o Ptolemy. "

ʻAʻole pololei kēia. I kēia lā, hilinaʻi nā kānaka noiʻi i nā palapala he tausani o Neo-Babulona i kākau ʻia i mālama ʻia i ka pālolo, aia ma ka Hale Hōʻikeʻike Pelekane a me nā hale hōʻikeʻike ʻē aʻe he nui a puni ka honua. Ua unuhi koʻikoʻi ʻia kēia mau palapala e ka poʻe loea, a laila hoʻohālikelike ʻia me kekahi. A laila hoʻohui lākou i kēia mau palapala o kēia au e like me nā ʻāpana puzzle e hoʻopiha i kahi kiʻi hoʻonohonoho. Ke hōʻike nei ka noiʻi ākea o kēia mau palapala i ka hōʻike ikaika loa no ka mea o nā ʻike mai nā kumuwaiwai mua, ka poʻe i noho i ka wā Neo-Babulona. I nā huaʻōlelo ʻē aʻe, he poʻe ʻike maka lākou.

Hoʻomaʻamaʻa loa ko Babulona ma ke hoʻopaʻa ʻana i nā hana i kēlā me kēia lā e like me ka male, ka kūʻai ʻana, ka loaʻa ʻana o ka ʻāina. Etcetera. Ua kau pū lākou i kēia mau palapala e like me ka makahiki regnal a me ka inoa o ke aliʻi i kēia manawa. I nā huaʻōlelo ʻē aʻe, mālama lākou i ka nui o nā loaʻa kālā a me nā moʻolelo loio, me ka kuhi hewa ʻole i kahi ala wā no kēlā me kēia mōʻī e noho aliʻi ana i ka wā Neo-Babulona. Nui a hewahewa kēia mau palapala i helu ʻia no kēlā me ka awelika o ke anapuni hoʻokahi no kēlā me kēia mau lā-ʻaʻole he mau pule, mahina a mau makahiki paha. No laila, no kēlā me kēia pule, he palapala ko ka poʻe loea me ka inoa o kahi aliʻi Babulona i kākau ʻia ma luna, a me ka makahiki helu o kona noho aliʻi ʻana. Ua hōʻike ʻia ka wā piha Neo-Babulona e nā archeologists, a manaʻo lākou i kēia ma ke ʻano he hōʻike mua. No laila, ka ʻōlelo ma luna i hana ʻia i Ka Hale Palama he wahaheʻe ka ʻatikala. Pono mākou e ʻae me ka ʻole o ka hōʻoia ʻole e nānā ʻole kēia mau archeologists i nā hōʻike āpau a lākou i hana nui ai e hōʻiliʻili i ka ʻoluʻolu o "nā kākau a nā mōʻaukala kahiko a me ka Canon o Ptolemy".

He ʻĀpana Strawman

ʻO kahi fallical logical kūlohelohe i ʻike ʻia ma ke ʻano he "hoʻopaʻapaʻa strawman" i loko o ka hoʻopiʻi wahaheʻe e pili ana i ka mea a kāu hoa paio i ʻōlelo ai, manaʻoʻiʻo ai a hana ai paha. I ka manawa e ʻae ai kāu poʻe e hoʻolohe nei i kēia manaʻo wahaheʻe, hiki iā ʻoe ke hoʻomaka i ka wāwahi ʻana a ʻike ʻia ka mea lanakila. Ke hoʻohana nei kēia ʻatikala ʻOkilikala kikoʻī (w11 10/1) i kahi kiʻi ma ka ʻaoʻao 31 e kūkulu i kahi paio strawman wale nō.

Hoʻomaka kēia "Hōʻuluʻulu wikiwiki" ma ka haʻi ʻana i kahi mea ʻoiaʻiʻo. "ʻ usuallylelo pinepine nā mea kākau moʻolelo o kēia wā ua luku ʻia ʻo Ierusalema i 587 BCE" Akā ʻo kēlā me kēia "ʻona" ʻike ʻia e nā mea ʻike he manaʻo nui. Pāʻani kēia bias i kā lākou ʻōlelo aʻe he wahaheʻe: ʻaʻole hōʻike ikaika ka Baibala Baibala i ka luku ʻia ʻana i 607 BCE ʻOiaʻiʻo, ʻaʻole hāʻawi ka Baibala iā mākou i nā lā āpau. Kuhi wale ia i ka makahiki 19 o ko Nebukaneza noho aliʻi a hōʻike i ka lōʻihi o ke kauā he 70 mau makahiki. Pono mākou e hilinaʻi i ka noiʻi o ka honua no kā mākou lā hoʻomaka, ʻaʻole ka Baibala. (ʻAʻole ʻoe e noʻonoʻo inā inā makemake ke Akua iā mākou e hana i kahi helu e like me kā ka poʻe ʻike i hana ai, inā ua hāʻawi ʻo ia iā mākou i kahi lā hoʻomaka i kāna ʻōlelo ponoʻī a koi ʻole iā mākou e hilinaʻi i nā kumuwaiwai o ke ao?) E like me kā mākou i ʻike ai, ka manawa ʻo 70 mau makahiki i pili ʻole i ka luku ʻia ʻana o Ierusalema. Eia nō naʻe, ke hoʻokumu nei i ko lākou kumu, hiki i nā mea paʻi ke kūkulu i kā lākou strawman.

Ua hōʻike mua mākou ʻaʻole pololei ka ʻōlelo ʻekolu. ʻAʻole hoʻokumu ka poʻe mōʻaukala pili honua i kā lākou mau hopena i nā palapala a nā mōʻaukala kahiko, a ʻaʻole hoʻi i ka canon o Ptolemy, akā ma nā ʻike paʻakikī i loaʻa mai nā kaukani pāka lepo i hū ʻole ʻia. Eia nō naʻe, ke manaʻo nei nā mea paʻi i kā lākou poʻe heluhelu e ʻae i kēia wahaheʻe ma ke ʻano o ke alo i hiki ai iā lākou ke hōʻino i nā mea i loaʻa i nā "mōʻaukala laulaha" ma o ka ʻōlelo ʻana ua hilinaʻi lākou i nā kumuwaiwai hiki ʻole ke hilinaʻi ʻia i ka hōʻike paʻakikī o nā kaukani pālolo.

ʻOiai, aia nō ka ʻoiaʻiʻo o kēlā mau papa pālolo e hana pū ai. E hoʻomaopopo e like me ka mea i koi ʻia ai ka ʻahahui e hōʻoia i kēia nui o ka ʻikepili paʻakikī e hoʻokumu ana i ka lā kikoʻī o ko lerusalema luku ʻia ʻana, akā hoʻokuʻu ʻia i nā mea āpau me ka manaʻo kuhi ʻole.

"Aia nā papa ʻoihana no nā makahiki āpau i hāʻawi ʻia i nā mōʻī Neo-Babulona. I ka piha ʻana o nā makahiki i noho aliʻi ai kēia mau mōʻī a hoʻihoʻi ʻia kahi helu mai ka mōʻī Neo-Babulona hope loa, ʻo Nabonidus, ka lā i hōʻea no ka luku ʻia ʻana o Ierusalema ʻo 587 BCE. Akā, ke hana nei kēia ʻano o ke aloha ʻana ma ke ʻano o kēlā me kēia aliʻi i kekahi ma ka makahiki hoʻokahi, ʻaʻohe me ka hoʻokaʻawale i waena. ”
(w11 11 / 1 p. 24 I ka manawa hea i luku ʻia ai ka Ierusalema kahiko? —P hapa ʻelua)

Hōʻike ka ʻōlelo i hōʻike ʻia i ka kānalua i nā mea i loaʻa i nā archeologists o ka honua, akā hoʻopuka i kēia manawa i nā hōʻike e kākoʻo iā ia. E kuhi paha mākou ua wehe ka Hui o nā ʻIke o Iēhova a hiki i kēia mau makahiki i ʻike ʻole ʻia i nā hakahaka a me nā hakahaka i hala ʻole i nā kānaka noiʻi hoʻolaʻa he lehulehu.

Hoʻohālikelike kēia e hoʻolalelale ʻana i nā manamana lima o ka mea hoʻopiʻi i loaʻa ma ke kahua o kahi hewa i makemake ʻia i kahi ʻōlelo i kākau ʻia mai kāna wahine i manaʻo ʻo ia e noho pū me ia i ka manawa a pau. ʻO kēia tausani o nā papa cuneiform he kumu kumu mua. ʻOiai ke hala ʻole a me ka laʻana a i ʻole nā ​​kuhi hewa ʻana, ke kuhihewa ʻole a i ʻole nā ​​ʻāpana e like me ka hui pū ʻana. ʻO nā palapala palapala mua ke hōʻike nei i nā hōʻike kūpono ʻole, no ka mea, ʻaʻohe o lākou kumumanaʻo. ʻAʻole hiki ke kahakaha ʻia a kīwī. Ke ola wale nei lākou e like me kahi poʻe iʻike ʻole ʻole e pane i nā nīnau me ka ʻole o ka ʻōlelo.

No ka hana ʻana i kā lākou haʻawina, pono ka helu ʻana o ka Hui ma laila e lilo kahi kaona 20 mau makahiki i ka manawa Neo-Babulona ʻaʻole hiki ke helu ʻia.

ʻIke paha ʻoe i ka paʻi paʻi ʻana o ka puke Paipala i nā makahiki regnal o nā aliʻi Neo-Babulona me ka ʻaʻa ʻole iā lākou? ʻO kēia ʻano kānalua ʻana ua hana ʻia me ka ʻike ʻole. Pono ʻoe e huki i kāu hopena iho mai ka ʻikepili i helu ʻia ma aneʻi:

Ke helu nei i hope mai ka makahiki 539 BCE i ka wā i luku ʻia ai ʻo Babulona — kahi lā i ʻae like ai nā archeologists a me nā hōʻike a Iēhova - he Nabonidus kā mākou i noho aliʻi ai 17 mau makahiki mai 556 a 539 M.K.. (it-2 p. 457 Nabonidus; e ʻike hoʻi i nā kōkua no ka Hoʻomaopopo Baibala, p. 1195)

Ua hahai ʻo Nabonidus iā Labashi-Marduk nāna i noho wale no ka mahina 9 mai 557 M.K.  Ua wae ʻia ʻo ia e kona makuakāne, ʻo Neriglissar i noho aliʻi i ʻehā makahiki mai 561 a 557 M.K. ma hope o ka pepehi ʻana iā Evil-merodach i aliʻi no 2 mau makahiki mai 563 a 561 M.K.
(w65 1 / 1 p. 29 Ka hauʻoli o ka poʻe hewa i pōkole)

Ua aliʻi ʻo Nebukaneza no 43 mau makahiki mai 606-563 M.K. (dp chap. 4 p. 50 par. 9; it-2 p. 480 par. 1)

Hoʻohui a hoʻohui ʻia kēia mau makahiki iā mākou i kahi makahiki e hoʻomaka ai no ko Nebukaneza noho aliʻi ma 606 T.K.

King Ka hopena o ka noho aupuni Nā lōʻihi o ka noho aliʻi
ʻO Nabonidus 539 M.K. 17 makahiki
Labashi-Marduk 557 M.K. 9 mahina (lawe ʻia i kahi makahiki 1)
Neiglissar 561 M.K. 4 makahiki
Hewa-merodach 563 M.K. 2 makahiki
Nebukaneza 606 M.K. 43 makahiki

Ua wāwahi ʻia nā pā o Ierusalema i ka makahiki 18 o Nebukaneza a luku ʻia e ka makahiki 19 o kona noho aliʻi ʻana.

“A i ka lima o ka malama, i ka hiku o ka lā o ka malama, ʻo ia ka 19 makahiki o ka makahiki o Nebukaneza ke aliʻi o Babulona, ​​ʻo Nebzaradan ka luna o ka hale kiaʻi, ke kauwā a ke aliʻi o Babulona, ​​i Ierusalema. 9 A puhi ʻo ia i ka hale o Iēhova, ka hale o ke aliʻi, a me nā hale a pau o Ierusalema; a ua ʻohi ʻo ia i ka hale o nā mea kaulana a pau. "(2 Kings 25: 8, 9)

No laila, hoʻohui ʻana i nā makahiki 19 i ka hoʻomaka ʻana o ko Nebukaneza aliʻi e hāʻawi iā mākou i 587 T.K. ua hoʻokumu ʻia i nā mea a nā poʻe loea a pau, me ka hoʻokomo ʻole ʻana i ka Hoʻolālā i hoʻokumu ʻia i kā lākou ʻike ponoʻī.

No laila, pehea e holo ai ka ʻoihana i kēia? Ma hea lākou e ʻike ai i ka nalo ʻana o 19 mau makahiki e kāpae i ka hoʻomaka ʻana o ko Nebukaneza noho aliʻi ʻana i 624 BCE e hana i ko lākou luku ʻia ʻana i ka makahiki 607 BCE?

ʻAʻohe lākou. Hoʻohui lākou i kahi pālahalaha i kā lākou ʻatikala a mākou i ʻike ai, akā e nānā hou ʻia.

"Aia nā papa ʻoihana no nā makahiki āpau i hāʻawi ʻia i nā mōʻī Neo-Babulona. I ka piha ʻana o nā makahiki i noho aliʻi ai kēia mau mōʻī a hoʻihoʻi ʻia kahi helu mai ka mōʻī Neo-Babulona hope loa, ʻo Nabonidus, ka lā i hōʻea no ka luku ʻia ʻana o Ierusalema ʻo 587 BCE. Akā, ke hana nei kēia ʻano o ke aloha ʻana ma ke ʻano o kēlā me kēia aliʻi i kekahi ma ka makahiki hoʻokahi, ʻaʻohe me ka hoʻokaʻawale i waena. ”
(w11 11 / 1 p. 24 I ka manawa hea i luku ʻia ai ka Ierusalema kahiko? —P hapa ʻelua)

Ke ʻōlelo nei kēia i ka mea e pono ai nā makahiki 19 ma laila no ka mea aia lākou ma laila. Pono mākou e noho ma laila, no laila pono lākou ma laila. ʻO ke kumu he hewa ʻole ka Baibala, a e like me ka wehewehe ʻana o ka Hui ma Ieremia 25: 11-14, he kanahiku mau makahiki neoneo i pau i ka makahiki 537 BCE ke hoʻi ka ʻIseraʻela i ko lākou ʻāina.

I kēia manawa, ʻae mākou ʻaʻole hiki i ka Baibala ke hewa, a haʻalele iā mākou i nā mea ʻelua. E hewa paha ke kaiāulu o ka honua, a i ʻole e unuhi hewa ana ka ʻĀpana Hoʻokele i ka Baibala.

Eia ka ʻōlelo pili kūpono:

". . ^ E Ha yM. .A ae lilo kēia ʻāina a pau i wahi neoneo, he mea e kāhāhā ai, a na kēia mau ʻāina e hoʻokauwā i ke aliʻi o Babulona i ʻehiku mau makahiki. "'" A pau kēia mau makahiki he kanahiku kaʻu e kāhea ai i ka hoʻopuka. kūʻē i ke aliʻi o Babulona a me kēlā lāhui, "wahi a Iēhova," ko lākou kuhi hewa, a hiki i ka ʻāina o ko Kaledea, ae hoʻoneoneo loa au i nā wahi neoneo loa. 24 A e kau aku au ma luna o ia ʻāina i kaʻu mau ʻōlelo a pau aʻu i ʻōlelo ai no ia, ʻo nā mea a pau i kākau ʻia ma kēia puke a Ieremia i wānana ai i nā lāhui kanaka a pau. [Listen] No ka mea, ʻo lākou iho, ka nui o nā lāhui kanaka a me nā aliʻi nui, ua ʻohi lākou iā lākou i poʻe kauwā; a e uku aku au iā lākou e like me kā lākou hana a me nā hana a ko lākou lima. '”(Jer 25: 11-14)

ʻIke ʻoe i ka pilikia ma kahi o ke kāla? Ua ʻōlelo ʻo Ieremia, e pau nā makahiki he kanahiku i ka wā i ʻōlelo ʻia ʻo Babulona. Aia i kēlā ma 539 BCE No laila, ʻo ka helu ʻana i nā makahiki 70 e hāʻawi iā mākou i 609 BCE ʻaʻole ʻo 607. No laila, mai ka loaʻa-hele i ke kākāʻōlelo o ka Organization.

Ano, e nānā ikaika iā ayat 11. Ua ʻōlelo ʻia, “kēia mau lāhui e lawelawe e lawelawe ke aliʻi o Babulona 70 makahiki. ” ʻAʻole ia e kamaʻilio e pili ana i ka lawe pio ʻana i Babulona. Ke kamaʻilio nei no ka lawelawe ʻana iā Babulona. A ʻaʻole ia e kamaʻilio wale ana e pili ana i ka ʻIseraʻela, akā ʻo nā lāhui e hoʻopuni ana iā ia pū kekahi— "kēia mau lāhui".

Lanakila ʻia ʻo ʻIseraʻela e Babulona ma kahi o 20 mau makahiki ma mua o ka hoʻi ʻana o Babulona e luku i ke kūlanakauhale a lawe aku i kona lehulehu. I ka manawa mua, lawelawe ia ma Babulona ma ke ʻano he mokuʻāina, e hoʻokupu ana. Ua lawe aku ʻo Babulona i ka poʻe ʻike a me ka ʻōpio o ka lāhui i kēlā naʻi mua. ʻO Daniel a me kāna mau hoa hele ʻekolu i waena o kēlā hui.

No laila, ʻaʻole ka hoʻomaka ʻana o nā makahiki 70 mai ka wā i luku loa ai ʻo Babulona iā Ierusalema, a mai ka manawa i hoʻopuka mua ai ia mau lāhui kanaka āpau me ka ʻIseraʻela. No laila, hiki i ka ʻEla ke ʻae iā 587 BCE ʻo ia ka lā i luku ʻia ai ʻo Ierusalema me ka ʻole e ʻae ʻole i ka wānana ʻo 70-makahiki. Akā naʻe, ua hōʻole lākou i kēia hana. Ma kahi o lākou, ua koho lākou e hōʻole i ka hōʻike paʻakikī a hana i ka hoʻopunipuni.

ʻO ke kumu maoli kēia mākou e pono ai ke alo.

Inā ʻo kēia wale nō ka hopena o nā kāne hewa ʻole e hana ana i nā hewa pololei ma muli o ka hemahema, a laila hiki paha iā mākou ke nānā pono ʻole iā ia. E nānā paha mākou i kēia me he kumumanaʻo i holomua lākou, ʻaʻohe mea ʻē aʻe. Akā ʻo ka ʻoiaʻiʻo inā hoʻomaka ia ma ke ʻano he manaʻo manaʻo a wehewehe paha, ʻaʻole maoli i hoʻokumu ʻia ma nā hōʻike, i kēia manawa ua loaʻa iā lākou ka hōʻike. Hana mākou āpau. Hāʻawi ʻia kēia, ma ke kumu hea lākou e hoʻomau ai i ka holomua i kēia kumumanaʻo ʻoiaʻiʻo? Inā mākou, e noho ana i loko o ko mākou mau home me ka ʻole o ka pōmaikaʻi o ka ʻike maʻamau i ka archeology a me nā ʻepekema forensic, hiki ke aʻo i kēia mau mea, ʻoi aku ka nui o ka ʻoihana me nā kumuwaiwai koʻikoʻi i loaʻa iā ia. Eia nō naʻe, hoʻomau lākou i ka hoʻomau ʻana i ke aʻo wahaheʻe a hoʻopaʻi ikaika ʻole i nā poʻe āpau e kūlike ʻole me lākou-ʻo ia ka mea a mākou āpau e ʻike nei. He aha ka ʻōlelo a kēia e pili ana i kā lākou kumu hoʻoikaika maoli? Aia i kēlā me kēia e noʻonoʻo pono i kēia. ʻAʻole makemake mākou e pili i kā mākou Haku ʻo Iesū i nā huaʻōlelo o Hōʻike 22:15 iā mākou pākahi.

“Ma waho aku nā ʻīlio a me ka poʻe e hoʻokau hewa ana a me nā mea i moekolohe a me nā mea pepehi kanaka a me nā hoʻomana kiʻi. nā poʻe makemake a hana i ka hoʻopunipuni. '”(Re 22: 15)

He naʻaupō anei nā mea noiʻi o ka Hale Paʻi Kiʻi i kēia mau ʻoiaʻiʻo? Hewa wale lākou no ka hemahema a me ka noiʻi sloppy?

Makemake mākou e hāʻawi i kahi kumuwaiwai hou hou aʻe e noʻonoʻo ai:

Aia he kumu kumu nui ʻo Neo-Babulona nona nā manaʻo nui i ke kiʻi ʻana i ka lōʻihi o ka noho aliʻi ʻana o kēia mau aliʻi Ka Hale Palama hāʻule ʻole e haʻi iā mākou e pili ana. He hōʻailona kēia pōhaku kupapaʻu e hōʻike ana ʻaʻohe puka i like me iwakālua mau makahiki ma waena o kēia mau Mōʻī. Kākoʻo ʻo ia i nā moʻolelo a nā mōʻaukala no ka mea aia nā mea haʻi moʻolelo i ka wā o kēia mau mōʻī e noho aliʻi ana.

ʻO kēia palapala ka moʻolelo pōkole o ka Mōʻī Wahine o ka Mōʻī Nabonidus ', Adad-Guppi. Ua ʻike ʻia kēia palapala ma kahi papa pōhaku e hoʻomanaʻo ai i ka makahiki 1906. Ua loaʻa kahi kope ʻelua 50 mau makahiki ma hope aku ma kahi kahua ʻeli ʻokoʻa. No laila i kēia manawa he hōʻike hōʻoia ko mākou o kona pololei.

Ma luna o ia mea, ua haʻi ka Mōʻīwahine wahine i kona ola, ʻoiai ua hoʻopau ʻia kahi hapa o ia e kāna keiki, ʻo King Nabonidus. He mea ʻike maka ia i ola i ke au o nā aliʻi āpau mai ka wā Neo-Babulona. Hāʻawi ka palapala iā ia i kona mau makahiki ma 104 e hoʻohana ana i nā makahiki i hui pū ʻia o nā mōʻī āpau e noho aliʻi ana a hōʻike ʻaʻole maopopo nā hakahaka e like me ka hakakā a ka Hui. ʻO ka palapala i kuhikuhi ʻia ʻo NABON. N ° 24, HARRAN. Ua hana hou mākou i kāna ʻike ma lalo nei no kāu hoʻokolokolo. Eia hou, aia kekahi pūnaewele i kapa ʻia Worldcat.org. Inā makemake ʻoe e hōʻoia inā maoli kēia palapala a ʻaʻole i loli. E hōʻike kēia pūnaewele kupaianaha i kahi hale waihona puke kokoke iā ʻoe i kahi puke pili pili i kā lākou papa. Aia kēia palapala i ʻO nā ʻāpana ʻĀlelo kahiko na James B Pritchard. Kāinoa ʻia ma lalo o ka papa o nā manaʻo ma lalo o ka makuahine o Nabonidus. Nui 2, ʻaoʻao 275 a i ʻole Volume 3, ʻaoʻao 311, 312.

Eia ka loulou i he unuhi pūnaewele.

Palapala Hoʻomanaʻo Adad-Guppi

Mai ka 20 makahiki o Assurbanipal, ke aliʻi o ʻAsuria, ua hānau au (i)
a hiki i ka makahiki 42nd o Assurbanipal, ka makahiki 3rd o Asur-etillu-ili,
kāna keiki, ʻo ka 2 I St makahiki o Nabopolassar, ka 43rd makahiki o Nebukaneza.
ka 2nd makahiki o Awel-Marduk, ka makahiki 4 o Neriglissar,
i 95 mau makahiki o ke akua Sin, ke aliʻi o nā akua o ka lani a me ka honua,
(i) aʻu i ʻimi ai i ke kiʻi o kāna akua nui.
(no) kekahi o kaʻu hana maikaʻi ai ua nānā mai ʻo ia iaʻu me ka ʻakaʻaka
ua hoʻolohe ʻo ia i kaʻu mau pule, hāʻawi ʻo ia i kaʻu ʻōlelo, ka huhū
i hōʻoluʻolu ʻia kona naʻau. I hea E-hul-hul i ka luakini o Sin
keia (na) ma Harran, ka hune o kana hauoli, me ke hui pu ia, ua
mahalo. ʻO Sin, ke aliʻi o nā akua, nānā mai iaʻu a
ʻO Nabu-bataid (kaʻu) keiki kāne, ka hopena o kuʻu ʻōpū, i ke aliʻi
ua kāhea ʻo ia, a me ka mōʻī o Sumer a me Akkad
mai ka palena o Aigupita (ma) ka moana nui a hiki i ke kai lalo
nā ʻāina a pau āna i waiho ai ma aneʻi
i kona mau lima. ʻOku nō koʻu mau lima ʻelua iā Sin, ke aliʻi o nā akua.
me ke ʻano hoʻowahāwahā ((pule wau) penei, ”Nabu-naʻid
(kuʻu keiki, hānau, ka ʻōpū o kuʻu makuahine,)
Kolisa II.

Ua kāhea ʻoe iā ia i ke aupuni; ua ʻōlelo ʻoe i kona inoa,
ma ke kauoha a kou akua nui, e loaʻa i nā akua nui
e hele i kona ʻaoʻao ʻelua, e hoʻoohi i kona poʻe ʻenemi.
poina hoʻopoina, (akā) hana maikaʻi iā E-hul-hul a me ka hoʻopau ʻana i kona kumu (?)
I koʻu moeʻuhane, ua kau ʻia kona mau lima ʻelua, ʻo Sin, ke aliʻi o nā akua,
ʻ spokelelo mai iaʻu pēlā, "Me ʻoe e hāʻawi ai wau i loko o nā lima o Nabu-naʻid, kāu keiki, i ka hoʻi ʻana o nā akua a me ka noho o Harran;
E kūkulu ʻo ia i E-hul-hul, e hoʻomaʻamaʻa i kona ʻano, (a) ʻo Harran
ʻoi aku ma mua o ka (ma mua o ia) a hoʻomaʻemaʻe e hoʻihoʻi i kona wahi.
Ka lima o Sin, Nin-gal, Nusku, a me Sadarnunna
I. e hoʻopaʻa ʻo ia a hoʻokomo iā lākou i loko o E-hul-hul. ʻO ka ʻōlelo a Sin,
ʻO ke aliʻi o nā akua, āna i ʻōlelo mai ai iaʻu naʻu, naʻu nō wau, a ua ʻike wau (ua hoʻokō ʻia);
Nabu-naʻid, (kaʻu) keiki, ʻo ka hua o kuʻu ʻōpū, ka hui
poina iā Sin, Nin-gal, Nusku, a
Sadarnunna i hoʻopiha i, E-hul-hul
kahi hou i kūkulu ai a hoʻomaʻamaʻa i kona ʻano, ʻo Harran ʻoi aku
mamua o kona hoopiha ana a hoihoi i kona wahi; ka lima lu'nia
o Sin, Nin-gal, Nusku, a me Sadarnunna mai
Na Suanna i kona kulanakauhale aliʻi i paʻa ai, a ma waena o Harran
ia E-hul-hul ka hune o ko lakou puuwai me ka hauoli
a ʻoliʻoli ʻo ia iā lākou e noho. Nā mea mai ka wā kahiko ʻo Sin, ke aliʻi o nā akua,
ʻaʻole i hana a hāʻawi ʻole ia i kekahi (na ia i hana) no ke aloha iaʻu
ka mea nana e hoomana i kona akua, nana i paa i ka pa o kona aahu, oia o Sin ke alii o na akua;
E hāpai aʻe i koʻu poʻo a kau ma koʻu inoa maikaʻi ma ka ʻāina.
he mau lā lōʻihi, he mau makahiki ʻoluʻolu o kona puʻuwai ua hoʻonui mai ʻo ia iaʻu.
(Nabonidus): Mai ka manawa o Assurbanipal, ke aliʻi o ʻAsuria, a hiki i ka makahiki 9
o Nabu-naʻid ke aliʻi o Babulona, ​​ke keiki, ka hua o kuʻu ʻōpū
104 mau makahiki o ka hauʻoli, me ka mahalo ʻo Sin, ke aliʻi o nā akua,
waiho iaʻu i loko, ua hoʻomālamalama iaʻu, i koʻu iho pono: Ua maopopo nā ʻike o kaʻu ʻelua.
He naʻauao wau i ka ʻike, maikaʻi nā lima a me nā wāwae ʻelua.
koho maikaʻi ʻia kaʻu mau ʻōlelo, ʻiʻo a me nā mea inu
hui pū me aʻu, he maikaʻi koʻu ʻiʻo, ʻoliʻoli kuʻu naʻau.
E ulu ana kaʻu ʻohana i ʻehā mau hanauna mai koʻu ulu ʻana
Ua ʻike wau, ua hoʻokō wau (me) keiki. E ʻAwela, ke aliʻi o nā akua, no ke aloha ʻia
ua nānā mai ʻoe iaʻu, ua lōʻihi ʻoe i koʻu mau lā. Nabu-bata, ke aliʻi o Babulona,
kaʻu keiki, iā Sin kuʻu haku ua hoʻolaʻa wau iā ia. Ma muli ke ola ʻana ʻo ia
mai huhū ʻoe iā ʻoe; ke kuapo ʻana o ke aloha, ʻano ʻoluʻolu loa (me) me aʻu
nāu nō i hana, a na lākou nō i hoʻokuʻi mai i kāna hua.
E koho iā lākou, a me ka hewa a me ka hewa i kou akua nui
mai hoʻomanawanui ʻole, (akā) ʻo ia e hoʻomana i ke akua nui nui. I nā makahiki 2I
o Nabopolassar, ke aliʻi o Babulona, ​​i nā makahiki 43 o Nebukaneza,
keiki a Nabopolassar, a ʻo 4 mau makahiki o Neriglissar, ke aliʻi o Babulona,
(i ka manawa) hana lākou i ka mōʻī, no 68 mau makahiki
me kaʻu naʻau a pau i mahalo ai iā lākou, ua mālama ʻo wau iā lākou.
Nabu-naʻid (kaʻu) keiki, ka hua o kuʻu ʻōpū, ma mua o Nebukaneza
ke keiki a Nabopolassar a (ma mua) Neriglissar, ke aliʻi o Babulona, ​​hoʻonoho wau iā ia,
i ke ao a me ka po, ua kiai o ia ia lakou
he mea leʻaleʻa iā lākou.
koʻu inoa āna i ʻike ai (i lilo) i mea aloha i ko lākou ʻike, (a) like
Na lākou a luna i luna o kuʻu poʻo
Kolosa III.

Ua hānai aku wau i ko lākou mau ʻuhane, a me ka mōhai ʻala
momona, waiwai ʻala,
Ua koho mau wau no lākou a ma
waiho ʻia i mua o lākou.
(ʻO nā makahiki) i ka makahiki 9 ʻO Nabu-batangid,
ke aliʻi o Babulona, ​​kona hopena
nona iho ua lawe aku la iaia, a
Nabu-naʻid, ke aliʻi o Babulona,
(kāna keiki kāne, hoʻopuka no kona ʻōpū,
ua kuʻi ʻia kona kino kupapaʻu, a [kaua i nā ʻaʻahu]
nani, ko ka aahu mālamalama
gula, ʻālama
nā pōhaku maikaʻi, nā pōhaku makamaʻa,
nā kumukūʻai nui
ʻaila ʻaila i kona ʻōpū i [a poni ʻia].
waiho lākou i kahi ma kahi huna. [Oxen a]
hipa (hanaʻā) he momona a ua ʻoki ʻia ʻo ia
i mua o ia. Ua ʻākoakoa ʻo ia i [nā kānaka]
me Babulona a me Borsippa, [me ka poʻe]
e noho ana ma nā wahi mamao, [nā aliʻi, nā aliʻi, a]
nā kiaʻāina, mai [ke palena]
o Aigupita ma ke Kaiula
(() i ke kai o lalo:
kanikani a
Uwe ana ʻo ia i ka hana, puʻu?
ua kau lakou maluna o ko lakou mau poo, no na la 7
a me 7 pōʻai me
ua ʻokiʻoki lākou iā lākou iho (?), ko lākou ʻaʻahu
i kiola aku ai (?). I ka lā ʻehiku
nā kānaka (?) o ka ʻāina āpau i ko lākou lauoho (?)
ua aʻe, a
ko lākou lole
ko lākou nā lole komo
i (?) ko lākou mau wahi (?)
lākou? i
i ka ʻai (?)
huikala ʻo ia i kā ʻekena (?)
he hinu momona ma luna o nā poʻo [o ka poʻe]
ua ninini mai la oia i ko lakou mau naau
hoʻoliʻoli ʻo ia, ʻili (?)
lākou mau manaʻo, ke ala [i kā lākou home]
ua paʻa ʻole ʻo ia i?
i ko lākou wahi i hele ai lākou.
ʻO ʻoe, he aliʻi a he aliʻi paha.
(Koena i koe no ka unuhi ʻana a hiki i: -)
Weliweli (nā akua), i ka lani a me ka honua
pule iā lākou, mai haʻalele ʻole i ka ʻōlelo.
o ka waha a Sin a me ke akua
e palekana i ka wai o kāu hua
[aea (?)) a mau loa (?).

No laila, ua kākau ʻia mai ka makahiki 20 o Ashurbanipal a hiki i ka makahiki 9 o kona noho aliʻi ʻana, ua noho ka makuahine a Nabonidus, ʻo Adad Guppi a i * 104. Ua haʻalele ʻo ia i ke keikikāne ʻo King Labashi-Marduk, ʻoiai ua manaʻo ʻia ua hana ʻo Nabonidus i kāna pepehi kanaka ma hope o kona noho aliʻi ʻana no kekahi mau mahina.

Nui paha iā ia ʻo 22 a i ʻole 23 i ka wā i piʻi ai ʻo Nabopolasar i ka noho aliʻi.

makahiki ʻO Adad's + Nā aliʻi 'Lōʻihi Regnal
23 + 21 mau hola (Nabonassar) = 44
44 + 43 mau hola (Nebukaneza) = 87
87 + 2 yrs (ʻAmel-Marduk) = 89
89 + 4 mau thū (Neriglissar) = 93
93 ʻO kāna keiki ʻo Nabonidus ua piʻi ma ka noho aliʻi.
+ 9 Ua hala ʻo 9 mau mahina ma hope mai
* 102 ʻO Nabonidus '9th makahiki

 

* Kākau kēia palapala i kona mau makahiki ma ke ʻano he 104. Ua ʻike maopopo ʻia ka ʻokoʻa 2 makahiki e ka poʻe loea. ʻAʻole mālama ka poʻe Babulona i ka lā hānau no laila ua hoʻohui ke kākau ʻōlelo i kāna mau makahiki. Ua hana hewa ʻo ia ma ka helu ʻole ʻana i 2 mau makahiki o ke au o Asur-etillu-ili, (ke aliʻi o ʻAsuria) me ke au o Naboplassar, (Ke aliʻi o Babulona). E ʻike i ka ʻaoʻao 331, 332 o ka puke, Hoʻohui ʻia nā keiki ʻē aʻe, na Carl Olof Jonsson no ka wehewehe ʻoi aku ka hohonu.

ʻAʻohe hakahaka e like me ka hōʻike a kēia pakuhi maʻalahi, ʻo ka overlap wale nō ia. Inā ua luku ʻia ʻo Ierusalema i 607 BCE, ʻaʻole paha he 122 makahiki o Adad Guppi i kona wā i hala ai. Hoʻohui ʻia, nā makahiki o ka noho aliʻi ʻana o nā mōʻī ma kēia palapala kūlike i nā inoa / mau makahiki aupuni o kēlā me kēia mōʻī i loaʻa ma nā makahiki heʻumi tausani o ko Babulona ʻoihana i kēlā me kēia lā a me nā loaʻa kālā.

ʻO ke aʻo ʻana o ka Hōʻike o 607 BCE ma ke ʻano he makahiki o ka luku ʻia ʻana o Ierusalema kahi kuhiakau wale nō i kākoʻo ʻole ʻia e nā hōʻike paʻa. ʻO nā hōʻike e like me ka palapala Adad Guppi i loko o ka ʻoiaʻiʻo paʻa. ʻO kēia kumu kumu kumu, ka palapala Adad Guppi, hoʻopau i ka kuhiakau 20 makahiki ma waena o nā mōʻī. ʻO nā mea kākau o Kōkua i ka hoʻomaopopo ʻana i ka Baibala inā ua hōʻike ʻia ka moʻolelo pilikino Adad Guppi, akā ʻaʻohe mea e pili ana i ia i loko o nā puke pai a ka Hui.

"E ʻōlelo pololei kēlā me kēia kanaka me kona hoalauna" (Efes. 4: 25).

Hāʻawi ʻia kēia kauoha a ke Akua, ua manaʻo ʻoe ʻaʻole i kūpono ka pae a me ka faila e ʻike i ke ʻano o Adad-Guppi? Inā ʻaʻole mākou e hōʻike ʻia i nā hōʻike āpau ʻO kā The Watchtower ua loaʻa i nā kānaka noiʻi? ʻAʻole mākou kuleana e hiki ke hoʻoholo i ka mea e manaʻoʻiʻo ai? E nānā i kā lākou mau manaʻo ponoʻī e kaʻana like i nā hōʻike.

ʻAʻole kēia manaʻo i ka manaʻo e haʻi mākou i nā mea a pau e noi ana iā mākou i nā mea a pau āna e makemake ai e ʻike. Pono mākou e haʻi i ka ʻoiaʻiʻo i kahi e kū pono ai e ʻike, akā inā ʻaʻole i kuleana kahi i hoʻokē ʻia ʻole. (Ka Hale Palama, Iune 1, 1960, pp. 351-352)

Maliʻa paha ʻaʻole maopopo iā lākou e pili ana i kēia palapala, manaʻo paha kekahi. ʻAʻole kēlā ka hihia. Ke ʻike nei ka Hui. Kuhi maoli lākou iā ia i loko o ka ʻatikala e noʻonoʻo nei. E ʻike i ka ʻāpana Notes, helu 9 ma ka ʻaoʻao 31. Hoʻokomo pū lākou i kahi ʻōlelo kuhi hewa ʻē aʻe.

"A ʻo nā Harran Inscription o Nabonidus, (H1B), laina 30, ua helu ʻia ʻo ia (Asur-etilluʻili) ma mua o Nabopolassar."  (ʻO kahi ʻōlelo hoʻopunipuni hou aʻe mai ka Hale Hōʻikeʻike ʻoiai lākou e hoʻāʻo nei e koi i ka papa inoa o nā mōʻī o Ptolemy no ka pololei ʻole o ko Asur-etillu-ʻili inoa i kau ʻia ma kāna papa inoa o nā aliʻi Babulona). I ka ʻoiaʻiʻo, he Aliʻi ia no ʻAsuria, ʻaʻole loa he aliʻi pālua o Babulona a me ʻAsuria. Inā ʻo ia, inā ua hoʻokomo ʻia ʻo ia i ka papa inoa o Ptolemy.

No laila, ʻo kēia wale nō kekahi o nā mea i hōʻoia i ka ʻike ʻana o ke Aupuni ʻāina, akā i nā mea a lākou i hūnā ai mai ka pae a a ka faila. He aha nā mea ʻē aʻe ma waho? E loaʻa i ka ʻatikala aʻe e hōʻike hou ana i nā hōʻike ʻoi loa e ʻōlelo nona iho.

E ʻike i ka ʻatikala aʻe ma kēia moʻolelo, e hahai i kēia loulou.

 

 

Meleti Vivlon

Nā ʻatikala a Meleti Vivlon.
    30
    0
    E aloha nui i kou mau manaʻo, e ʻoluʻolu.x
    ()
    x