Usoro omumu Akwukwo Nso anyi
E nwere ụzọ atọ a na-esikarị amụ Baịbụl: Devotional, Topical, and Expository. A gbara Ndịàmà Jehova ume ka ha na-agụ ihe mmụta dịịrị ụbọchị kwa ụbọchị. Nke a bụ ezigbo ihe atụ nke nrara onwe ha ịmụ. A na-egosi nwa akwụkwọ ahụ ihe ọmụma ọ bụla. Topical ọmụmụ na-enyocha Akwụkwọ Nsọ na-adabere n'otu isiokwu; Dị ka ihe atụ, ọnọdụ ndị nwụrụ anwụ. Akwụkwọ, G in i n'Ezie Ka Bible Na-ak uzi?, bu ezigbo ihe nlere nke omumu Akwukwo Nso. Na ngosiputa usoro, nwa akwụkwọ a na-abịarute amaokwu ahụ n’enweghi echiche ọ bụla ma ka Akwụkwọ Nsọ gosipụta onwe ya. Ọ bụ ezie na okpukpe ndị a haziri ahazi na-ejikarị usoro ọmụmụ amụ Bible, iji usoro ikpughe ihe adịkarị ụkọ.
Ọmụmụ ọmụmụ na Eisegesis
Ihe mere ndi okpukpere chi jiri chiputa akwukwo nke akwukwo nso bu na obu uzo di nma ma buru uzo esi akuziri umu akwukwo ihe ndi ahu. A hazighị Baịbụl n’otu akụkụ, ya mere iwepụta Akwụkwọ Nsọ dabara n’otu isiokwu chọrọ inyocha akụkụ dị iche iche nke Akwụkwọ Nsọ. Hapụ Akwụkwọ Nsọ niile dị mkpa na ịhazi ya n’isiokwu nwere ike inyere onye ahụ a na-amụrụ ihe aka ịghọta eziokwu Bible n’oge na-adịghị anya. Agbanyeghị, enwere ọghọm dị ukwuu na ọmụmụ Akwụkwọ Nsọ. Uzo a di oke nkpa na o bu na obi anyi bu na ekwesiri iji akwukwo omumu akwukwo kpachara anya ma obughi dika uzo nke ihe omumu.
Downkpachie anya anyị na-ekwu maka ya bụ ojiji nke eisegesis. Okwu a kọwara usoro ọmụmụ ebe anyị na-agụ otu amaokwu Akwụkwọ Nsọ nke anyị chọrọ ịhụ. Dịka ọmụmaatụ, ọ bụrụ na m kwenyere na ụmụ nwanyị ga-ahụ ma ghara ịnụ ha n'ọgbakọ, enwere m ike iji 1 Kọrịnt 14: 35. Gụọ n'onwe ya, nke ahụ ga - eyi ka ọ gwụ. Ọ bụrụ na mụ emee isiokwu banyere ezigbo ọrụ ụmụ nwanyị nọ n’ọgbakọ, m nwere ike ịhọrọ amaokwu ahụ ma ọ bụrụ na m chọrọ ime ka a ghara ikwe ka ụmụ nwanyị na-akụzi ihe n’ọgbakọ. Ka osi di, odi uzo ozo eji amu omumu Akwukwo Nso nke geji di iche di iche.
Ọmụmụ nyocha na nyocha
Site n’inwe nkọwapụta doro anya, onye a na-amụrụ ihe anaghị agụ amaokwu ole na ole ma ọ bụ ọbụna otu isiakwụkwọ dum, kama ọ na-agụ akụkụ Akwụkwọ Nsọ dum, ọ bụrụgodị na ọ gafere ọtụtụ isi. Mgbe ụfọdụ, ihe osise zuru ezu na-apụta mgbe mmadụ gụsịrị akwụkwọ Bible dum. (Lee Ọrụ Ndị Inyom ọmụmaatụ nke a.)
Usoro mkpughe na-eburu n'uche akụkọ ihe mere eme na ọdịbendị n'oge edere ya. Ọ na-elekwa onye dere ya na ndị na-ege ya ntị anya na ọnọdụ ha nọ na ya ozugbo. Ọ na-enyocha ihe niile dị ka akụkụ Akwụkwọ Nsọ niile si dị ma ghara ileghara akụkụ Akwụkwọ Nsọ ọ bụla anya nke nwere ike inye aka wee nweta nkwubi okwu ziri ezi.
Ọ na-arụ ọrụ nkọwa dị ka usoro. Usoro ochichi nke Grik nke okwu a putara “isi n'isi puta”; echiche a bụ na anyị anaghị etinye ihe Akwụkwọ Nsọ kwuru na anyị chere na ọ pụtara (eisegesis), kama anyị ga-ahapụ ya ka ọ kwuo ihe ọ pụtara, ma ọ bụ n'ụzọ nkịtị, anyị na-ahapụ Akwụkwọ Nsọ dupụta anyị (nkọwapụta) Nghọta.
Onye na-eme nnyocha n'ekpere na-anwa iwepụ echiche ya ndị ọ na-eche n'echiche na echiche anụ ọhịa. Ọ gaghị enwe ihe ịga nke ọma ma ọ bụrụ na ọ chọrọ ka eziokwu bụrụ otu ụzọ. Dị ka ihe atụ, ọ ga-abụrịrị na m rụchara ọrụ a n’otú ihe ga-adị n’ụwa mgbe a ga-eme ka paradaịs zuru ezu ma a lụchaa agha Amagedọn. Otú ọ dị, ọ bụrụ na m nyochaa olileanya dị na Bible maka Ndị Kraịst na ọhụụ ahụ dị na mbụ, m ga-acha na nkwubi okwu m niile. Eziokwu m mụtara nwere ike ọ gaghị abụ ihe m chọrọ ka ọ bụrụ, mana nke ahụ agaghị agbanwe ya ịbụ eziokwu.
Ịchọ na Eziokwu ka ọ bụ Anyị eziokwu
“… Dika ochicho ha si di, ihe omuma a gbaghara ha…” (2 Peter 3: 5)
Ihe a kwuru gosipụtara eziokwu dị mkpa gbasara ọnọdụ mmadụ: Anyị kwenyere n'ihe anyị chọrọ ikwere.
Otu ụzọ anyị ga - esi zere ịbụ ndị ochicho anyị chọrọ iduhie anyị bụ ịchọ eziokwu - eziokwu doro anya, nke siri ike, n'eziokwu - karịa ihe ndị ọzọ niile. Ma ọ bụ itinye ya n'ọnọdụ ndị Kraịst: Otu ụzọ anyị pụrụ isi zere iduhie onwe anyị bụ ịchọ ụzọ Jehova si ele ihe anya karịa ndị ọzọ, gụnyere nke anyị. Nzoputa anyi dabere na imuta ihe n'anya eziokwu. (2Th 2: 10)
Gmata Echiche segha
Eisegesis bu usoro ndi ndi n’eme ka anyi me ohu ozo n’okpuru ochichi mmadu site n’ighoghari ma ghahie okwu Chineke iji nye ha otuto. Ndị dị otú ahụ na-ekwu okwu banyere onwe ha. Ha achoghi ebube nke Chineke ma obu Kraist Ya.
“Onye na-ekwu echiche nke onwe ya na-achọ otuto nke ya; ma onye na-achọ otuto nke onye zitere ya, onye a bụ onye eziokwu, ajọ omume adịghịkwa n'ime ya. ”John 7: 18)
Nsogbu ya bụ na ọ naghị adị mfe mgbe niile ịmata mgbe onye nkuzi na-ekwu ihe ọ bụ n'echiche nke onwe ya. Site na mgbe m nọ na nzukọ a, amatala m ụfọdụ ndị na - egosi ya - kpọọ ha acha uhie uhie—Egosipụta esemokwu guzobere na nkọwa nke onwe.
Ọkọlọtọ Red #1: Enweghị obi ịnabata echiche onye ọzọ.
Iji maa atụ: Onye kwere na Atọ n’Ime Otu nwere ike tinye n’ihu John 10: 30 iji gosi na Chineke na Jisos bu otu ihe ma obu udi. O nwere ike ịhụ nke a dị ka nkwupụta doro anya na enweghị mgbagha na-egosipụta isi okwu ya. Agbanyeghị, Onye B nwere ike ikwu John 17: 21 iji gosi nke ahụ John 10: 30 nwere ike na-ezo aka n'ịdị n'otu nke uche ma ọ bụ nke nzube. Onye B adighi akwalite John 17: 21 dị ka ihe akaebe na-enweghị Atọ n’Ime Otu. Ọ na-eji ya naanị iji gosipụta nke ahụ John 10: 30 nwere ike gụọ ma ọ dịkarịa ala ụzọ abụọ, na enweghị nghọta a pụtara na enweghị ike iwere ya dị ka ihe akaebe siri ike. Ọ bụrụ na Onye A na-eji ịkọwapụta eme ihe dị ka usoro, mgbe ahụ ọ ga-achọ ya ka ọ mụta ihe Akwụkwọ Nsọ na-akụzi n'ezie. Ya mere, o gha amata na mmadu B nwere isi okwu. Otú ọ dị, ọ bụrụ na ọ na-ekwu banyere echiche nke aka ya, mgbe ahụ ihe ga-aka amasị ya ime ka Bible yie ka ọ kwadoro echiche ya. Ọ bụrụ na nke abụọ bụ ikpe, Mmadu A gha aghaghi ikweta obuna ihe ederede ya nwere ike iju.
Ọkọlọtọ Red #2: ileghara ihe akaebe anya.
Ọ bụrụ n’inyocha ọtụtụ isiokwu mkparịta ụka na Kwurịtanụ Eziokwu Nzukọ, ị ga-ahụ na ndị sonyere na-esonye mgbe niile na-enye ma na-asọpụrụ nkwanye ugwu. Ọ bịara doo anya na nanị mmadụ nile nwere mmasị n'ịghọta ihe Bible na-ekwu n'ezie banyere okwu ahụ. Agbanyeghị, oge ụfọdụ enwere ndị ga-eji ọgbakọ a dịka ikpo okwu iji kwalite echiche nke ha. Kedụ ka anyị ga - esi amata ọdịiche dị n’otu na ndị ọzọ?
Otu ụzọ bụ ileru anya n’otú onye ahụ si eme ihe banyere ihe akaebe ndị ọzọ gosipụtara bụ́ nke megidere nkwenkwe ya. Ndi enye anam n̄kpọ in̄wan̄-in̄wan̄, m doesdịghe ndi enye efre aban̄a oro? Ọ bụrụ na ọ leghaara ya anya na nzaghachi mbụ ya, ma ọ bụrụ na a gwa ya ọzọ ka o lebara ya anya, ọ họọrọ iwebata echiche na Akwụkwọ Nsọ ndị ọzọ, ma ọ bụ pụọ na nsụgharị iji wepụ uche ya na Akwụkwọ Nsọ ọ na-eleghara anya, ọkọlọtọ na-acha uhie uhie apụtawo . Mgbe ahụ, ọ bụrụ na ọ ka na-aga n'ihu ịnagide ihe akaebe Akwụkwọ Nsọ a na-adịghị mma, ọ na-etinye aka na mwakpo nke onwe ya ma ọ bụ na-egwu onye ahụ, na-ezere nsogbu ahụ, ọkọlọtọ na-acha uhie uhie na-efegharị na iwe.
E nwere ọtụtụ ihe atụ nke omume a na ọgbakọ abụọ kemgbe ọtụtụ afọ. Ahụwo m ụkpụrụ ahụ ugboro ugboro.
Ọkọlọtọ Red #3: Itinye n'ọrụ Echiche Echiche
Zọ ọzọ anyị nwere ike isi mata onye na-ekwu maka ya bụ, ịnabata iji arụmụka ezi uche dị na arụmụka. Onye na-achọ eziokwu, onye na-achọ ihe Bible na-ekwu n'ezie n'okwu ọ bụla, ọ dịghị mkpa itinye aka na iji ụdị aghụghọ ọ bụla. Ojiji ha n’arụmụka ọ bụla bụ nnukwu ọkọlọtọ. O bara uru ka onye mmụta Bible nke nwere ezi obi mara usoro ndị a ji aghụghọ iduhie onye ahụ. (Enwere ike ịchọta listi aha sara mbara Ebe a.)