Lero, tikambirana za chiphunzitso cha Chikristu chachipembedzo chotchedwa Preterism, chochokera ku Chilatini mtsogoleri kutanthauza "zakale". Ngati simukudziwa tanthauzo la eschatology, ndikupulumutsirani ntchito kuti muziyang'ana. Zikutanthauza maphunziro azaumulungu okhudza masiku otsiriza. Preterism ndi chikhulupiliro chakuti maulosi onse okhudza Masiku Otsiriza m'Baibulo adakwaniritsidwa kale. Kuphatikiza apo, preterist amakhulupirira kuti maulosi ochokera m'buku la Danieli adakwaniritsidwa m'zaka za zana loyamba. Amakhulupiriranso kuti sikuti mawu a Yesu pa Mateyu 24 okha adakwaniritsidwa isanafike kapena 70 XNUMX CE pamene Yerusalemu adawonongedwa, komanso kuti ngakhale Chivumbulutso mpaka Yohane chidakwaniritsidwa kwathunthu nthawi imeneyo.

Mutha kulingalira mavuto omwe izi zimabweretsa kwa preterist. Chiwerengero chambiri cha maulosiwa chimafuna kutanthauzira kwabwino kuti ziwapange monga zidakwaniritsidwa m'zaka za zana loyamba. Mwachitsanzo, Chivumbulutso chimalankhula za kuuka koyamba:

"... adakhala ndi moyo, nachita ufumu ndi Khristu zaka chikwi. Akufa ena sanakhale ndi moyo mpaka zaka chikwi zitamalizidwa. Uku ndiko kuwuka koyamba. Wodala ndi Woyera ali iye amene achita nawo pa kuuka koyamba; Imfa yachiwiri ilibe mphamvu pa izi, koma adzakhala ansembe a Mulungu ndi a Kristu ndipo adzalamulira naye zaka chikwi. " (Chivumbulutso 20: 4-6 NASB)

Preterism imanena kuti kuuka kumeneku kunachitika m'zaka za zana loyamba, zomwe zimafunikira kuti preterist afotokoze momwe akhristu masauzande ambiri angathere padziko lapansi osasiya chilichonse chodabwitsa chodabwitsa ichi. Palibe chilichonse chotchulidwachi m'malemba akale achikhristu kuyambira mzaka zachiwiri ndi chachitatu. Kuti chonchi sichingadziwike ndi gulu lonse lachikhristu kumapereka chikhulupiriro.

Ndiye pali zovuta kufotokozera kuponyedwa kwa Mdyerekezi kwa zaka 1000 kuti asasocheretse amitundu, osatchula kutulutsidwa kwake komanso nkhondo yotsatira pakati pa oyera ndi gulu la Gogi ndi Magogi. (Chivumbulutso 20: 7-9)

Ngakhale panali zovuta ngati izi, ambiri amachirikiza chiphunzitsochi, ndipo ndazindikira kuti a Mboni za Yehova ena amabweranso kuti adzagwirizane ndi kumasulira kwa ulosi uku. Kodi ndi njira yodzipatulira kutali ndi kulephera kwa 1914 kwa nthawi yomaliza ya Gulu? Kodi ndizofunikadi zomwe timakhulupirira za masiku otsiriza? Masiku ano, tikukhala mu msinkhu wa inu-chabwino-ine-ndili bwino zaumulungu. Lingaliro ndiloti zilibe kanthu zomwe aliyense wa ife amakhulupirira ngati tonsefe tikondana.

Ndikuvomereza kuti pali ndime zingapo m'Baibulo zomwe sizingafike pomvetsetsa bwino. Zambiri mwa izi zimapezeka m'buku la Chivumbulutso. Zachidziwikire, titasiya chiphunzitso cha Gulu, sitikufuna kukhazikitsa chiphunzitso chathu. Komabe, mosiyana ndi lingaliro la buffet ya chiphunzitso, Yesu adati, "ikudza nthawi, ndipo tsopano ilipo, imene olambira owona adzalambira Atate mumzimu ndi m'choonadi; Anthu oterewa Atate amawakonda kuti azimulambira. ” (Yohane 4:23 NASB) Komanso, Paulo anachenjeza za “iwo akuwonongeka, chifukwa sanalandire chikondi cha chowonadi kuti adzapulumuke.” (2 Atesalonika 2:10 NASB)

Tiyenera kupewa kunyalanyaza kufunika kwa choonadi. Zachidziwikire, zingakhale zovuta kusiyanitsa chowonadi ndi zopeka; Chowonadi chabaibulo kuchokera ku malingaliro a amuna. Komabe, izi siziyenera kutifooketsa. Palibe amene ananena kuti zingakhale zosavuta, koma mphotho kumapeto kwa nkhondoyi ndi yayikulu kwambiri ndipo imalungamitsa zoyesayesa zilizonse zomwe tingachite. Ndi khama lomwe Atate amapereka ndipo chifukwa cha ichi, amatsanulira mzimu wake pa ife kuti atitsogolere m'choonadi chonse. (Mateyu 7: 7-11; Yohane 16:12, 13)

Kodi chiphunzitso cha Preterist ndi choona? Kodi ndikofunikira kudziwa izi, kapena kodi izi zikuyenera kukhala amodzi mwamalo omwe titha kukhala ndi malingaliro osiyanasiyana popanda kuwononga kulambira kwathu kwachikhristu? Zomwe ndimadzipangira ndikuti ndizofunikira kwambiri ngati chiphunzitsochi ndi chowonadi kapena ayi. Ndi nkhani ya chipulumutso chathu.

Ndichifukwa chiyani ndikuganiza izi zili choncho? Talingalirani lemba ili: "Tulukani m'menemo, anthu anga, kuti mungayanjane ndi machimo ake, kuti mungalandireko miliri yake" (Chivumbulutso 18: 4 NASB).

Ngati ulosiwo unakwaniritsidwa mu 70 CE, ndiye kuti sitifunikira kulabadira chenjezo lake. Ndiwo malingaliro a Preterist. Koma bwanji ngati akulakwitsa? Ndiye iwo omwe amalimbikitsa Preterism akukopa ophunzira a Yesu kuti anyalanyaze chenjezo lake lopulumutsa moyo. Mutha kuwona kuchokera apa, kuti kuvomereza malingaliro a Preterist sichisankho chosavuta chamaphunziro. Itha kukhala nkhani ya moyo kapena imfa.

Kodi pali njira yoti tidziwe ngati zikhulupiriro izi ndizowona kapena zabodza popanda kukangana pazomasulira motere?

Inde, chilipo.

Kuti Preterism ichitike, buku la Chivumbulutso liyenera kuti linalembedwa chaka cha 70 CE chisanafike, ambiri analemba kuti linalembedwa Yerusalemu atazingidwa koyamba mu 66 CE koma asanawonongedwe mu 70 CE

Buku la Chivumbulutso lili ndi masomphenya angapo osonyeza zochitika zamtsogolo izi.

Chifukwa chake, ngati lidalembedwa pambuyo pa 70 CE, silingafanane ndi kuwonongedwa kwa Yerusalemu. Chifukwa chake, ngati tingathe kudziwa kuti lidalembedwa pambuyo pa tsikulo, ndiye kuti sitifunikira kupitilirabe ndipo titha kukana lingaliro la preterist ngati chitsanzo china cha malingaliro olephera.

Akatswiri ambiri a Baibulo amati Chivumbulutso chinalembedwa zaka 25 kuchokera pamene Yerusalemu anawonongedwa, ndipo anaziika mu 95 kapena 96 CE Izi zikhoza kutsutsana ndi kumasulira koyambirira. Koma kodi chibwenzi chimenecho ndi cholondola? Kodi zachokera pa chiyani?

Tiyeni tiwone ngati tingathe kukhazikitsa izi.

Mtumwi Paulo adauza Akorinto kuti: "Pakamwa pa mboni ziwiri kapena zitatu nkhani iliyonse iyenera kukhazikika" (2 Akorinto 13: 1). Kodi tili ndi mboni zilizonse zomwe zingatsimikizire za chibwenzi ichi?

Tiyambira ndi umboni wakunja.

Umboni woyamba: Irenaeus, anali wophunzira wa Polycarp yemwenso anali wophunzira wa Mtumwi Yohane. Adalemba zolembedwazo chakumapeto kwa ulamuliro wa Emperor Domitian yemwe adalamulira kuyambira 81 mpaka 96 CE

Umboni wachiwiri: Clement waku Alexandria, yemwe adakhalako kuyambira 155 mpaka 215 CE, alemba kuti John adachoka pachilumba cha Patmo komwe adamangidwa atamwalira Domitian pa Seputembara 18, 96 CE Munthawi imeneyi, Clement amatchula Yohane ngati "wokalamba", zomwe sikukadakhala koyenera kulembedwa 70 CE isanachitike, popeza kuti Yohane anali m'modzi mwa atumwi achichepere kwambiri ndipo anali atakhala wazaka zapakati panthawiyo.

Umboni wachitatu: A Victorinus, wolemba zaka zana zam'mbuyomu ndemanga yoyambirira ya buku la Chivumbulutso, analemba kuti:

"John atanena izi, anali pachilumba cha Patmos, choweruzidwa ndi a migodi ndi a Kaisara Domitian. Pamenepo adawona Apocalypse; ndipo atakula, adaganiza kuti adzamasulidwa ndi zowawa; koma Domitian pophedwa, adamasulidwa ”(Ndemanga ya Chivumbulutso 10:11)

Umboni wachinayi: Jerome (340-420 CE) analemba:

"M'zaka khumi ndi zinayi pambuyo pa Nero, Domitian atadzutsa chizunzo chachiwiri, iye [John] adathamangitsidwa pachilumba cha Patmo, ndipo adalemba Apocalypse" (Lives of Illustrious Men 9).

Izi zimapangitsa mboni zinayi. Chifukwa chake, nkhaniyi ikuwoneka kuti yatsimikiziridwa motsimikizika kuchokera kuumboni wakunja kuti Chivumbulutso chinalembedwa mu 95 kapena 96 CE

Kodi pali umboni wamkati wotsimikizira izi?

Umboni 1: Mu Chibvumbulutso 2: 2, Ambuye akuuza mpingo waku Efeso kuti: "Ndikudziwa ntchito zako, khama lako, ndi chipiriro chako." M'ndime yotsatira akuwayamika chifukwa "osatopa, wapirira komanso kupirira zinthu zambiri chifukwa cha dzina Langa." Akupitiliza ndi chidzudzulo ichi: "Koma ndili ndi ichi pa iwe: Wasiya chikondi chako choyamba." (Chivumbulutso 2: 2-4 BSB)

Emperor Claudius analamulira kuyambira 41-54 CE ndipo chakumapeto kwa ulamuliro wake ndi pomwe Paul anayambitsa mpingo ku Efeso. Komanso, ali ku Roma mu 61 CE, amawayamika chifukwa cha chikondi ndi chikhulupiriro chawo.

"Chifukwa cha ichi, kuyambira pamene ndinamva za chikhulupiriro chanu mwa Ambuye Yesu ndi chikondi chanu kwa oyera mtima onse ..." (Aef. 1:15 BSB).

Chidzudzulo chomwe Yesu akuwapatsa chimakhala chothandiza ngati nthawi yayitali yapita. Izi sizikugwira ntchito ngati zaka zochepa zokha zadutsa kuchokera kutamandidwe kwa Paulo kupita kuzitsutso za Yesu.

Umboni 2: Malinga ndi Chivumbulutso 1: 9, Yohane anali mndende pachilumba cha Patmo. Emperor Domitian ankakonda kuzunza kotere. Komabe, Nero, yemwe analamulira kuyambira 37 mpaka 68 CE, anasankha kuphedwa, zomwe ndi zomwe zinachitikira Peter ndi Paul.

Umboni 3: Pa Chivumbulutso 3:17, timauzidwa kuti mpingo wa ku Laodikaya unali wolemera kwambiri ndipo sunkafunika kalikonse. Komabe, ngati timalola kulembera chaka cha 70 CE asadafotokozedwe, kodi tinganene bwanji za chuma chambiri popeza mzindawu udawonongedwa ndi chivomerezi mu 61 CE Sizowoneka ngati zomveka kukhulupirira kuti atha kuwonongedwa mpaka chuma chochuluka m'zaka 6 mpaka 8 zokha?

Umboni 4: Makalata a 2 Petro ndi Yuda adalembedwa mzindawu utatsala pang'ono kuzinga, cha m'ma 65 CE Onsewa amalankhula za munthu wolowerera, wowononga amene angobwera mu mpingo. Pofika nthawi ya Chibvumbulutso, ili lakhala gulu lodzaza ndi Nicolaus, chinthu chomwe sichingachitike zaka zingapo zokha (Chivumbulutso 2: 6, 15).

Umboni 5: Pofika kumapeto kwa zaka za zana loyamba, kuzunza Akristu kunali kofala mu ufumu wonsewo. Chibvumbulutso 2:13 chimanena za Antipasi yemwe adaphedwa ku Pergamo. Komabe, kuzunzidwa kwa Nero kunali ku Roma kokha ndipo sizinali chifukwa chachipembedzo.

Zikuwoneka kuti pali umboni wochuluka wakunja komanso wamkati wotsimikizira deti la 95 mpaka 96 CE lomwe Akatswiri ambiri a Baibulo amakhulupirira kuti bukuli linalembedwa. Ndiye, kodi olosera zamtsogolo amati akutsutsa izi?

Iwo amene amatsutsa tsiku loyambirira amangonena za zinthu monga kulibe kutchulidwa konse zakuwonongedwa kwa Yerusalemu. Komabe, pofika mu 96 CE dziko lonse lapansi lidadziwa za kuwonongedwa kwa Yerusalemu, ndipo gulu lachikhristu lidamvetsetsa bwino kuti zonse zidachitika molingana ndi kukwaniritsidwa kwa ulosi.

Tiyenera kukumbukira kuti Yohane sanali kulemba kalata kapena uthenga wabwino monga olemba Baibulo ena onse, monga James, Paul, kapena Peter. Amagwira ntchito ngati mlembi akumalamulira. Iye sanali kulemba za iye yekha. Anauzidwa kuti alembe zomwe adawona. Nthawi khumi ndi imodzi amapatsidwa malangizo enieni kuti alembe zomwe anali kuwona kapena kuuzidwa.

“Zomwe mukuwona lembani mpukutu. . . ” (Re 1:11)
“Chifukwa chake lembani zomwe mudaziona. . . ” (Chiv. 1:19)
“Ndipo kwa mthenga wa mpingo wa ku Smurna lembani. . . ” (Re 2: 8)
“Ndipo kwa mthenga wa mpingo wa ku Pergamolembe. . . ” (Re 2:12)
“Ndipo kwa mthenga wa mpingo wa ku Tiyatira lemba. . . ” (Re 2:18)
“Ndipo kwa mthenga wa mpingo wa ku Sarde lemba. . . ” (Re 3: 1)
"Ndipo kwa mthenga wa mpingo wa ku Philadefiya lembetsani. . . ” (Re 3: 7)
“Ndipo kwa mthenga wa mpingo wa ku Laodikaya lemba. . . ” (Chiv 3:14)
“Ndipo ndinamva mawu kuchokera kumwamba akuti:“ Ulembe: Odala ali akufa amene amwalira mogwirizana ndi [Ambuye] kuyambira tsopano mpakana. . . . ” (Re 14:13)
"Ndipo amandiuza kuti:" Talemba: Odala ali iwo amene aitanidwa ku chakudya chamadzulo cha ukwati wa Mwanawankhosa. " (Re 19: 9)
"Ndiponso, akuti:" Lembani, chifukwa mawu awa ndi okhulupirika ndi oona (Chiv 21: 5)

Chifukwa chake, kodi tiyenera kuganiza kuti kuwona mawonekedwe owongoleredwa ndi Mulungu, John akuti, "Hei, Ambuye. Ndikuganiza kuti zingakhale bwino kunena za kuwonongedwa kwa Yerusalemu komwe kunachitika zaka 25 zapitazo ... mukudziwa, chifukwa cha obwera pambuyo pake! ”

Sindiwona izi zikuchitika, sichoncho? Chifukwa chake, kusatchulidwa konse kwa zochitika zakale sikutanthauza chilichonse. Ndi chiwembu chokha chofuna kutipangitsa kuti tilandire lingaliro loti ma preterist akuyesera kudutsa. Ndi eisegesis, palibenso china.

Zowonadi, ngati titi tivomereze lingaliro la Preterist, ndiye kuti tiyenera kuvomereza kuti kukhalapo kwa Yesu kudayamba mu 70 CE kutengera Mateyu 24:30, 31 ndikuti oyera mtima adaukitsidwa ndikusandulika m'kuphethira kwa diso panthawiyo . Ngati zinali choncho, nanga bwanji kufunikira kwakuti athawe mzindawo? Chifukwa chiyani machenjezo onse okhudza kuthawa nthawi yomweyo kuti asagwidwe ndikuwonongeka ndi enawo? Bwanji osangowakwatula nthawi yomweyo? Ndipo nchifukwa ninji sipangatchulidwe m'malemba achikhristu kuyambira kumapeto kwa zaka za zana lino komanso m'zaka zonse za zana lachiwiri zakukwatulidwa kwa oyera mtima onse? Zowonadi padzatchulidwa zakusowa kwa mpingo wonse wachikhristu ku Yerusalemu. M'malo mwake, Akhristu onse, Myuda komanso Wamitundu, akadasoweka padziko lapansi mu 70 CE-kukwatulidwa. Izi sizikanadziwika.

Palinso vuto lina la Preterism lomwe ndikuganiza kuti limaposa zonse zomwe zikuwonetsa zoopsa paziphunzitso zaumulungu izi. Ngati zonse zidachitika m'nthawi ya atumwi, nanga tonsefe tatsala ndi chiyani? Amosi akutiuza kuti "Ambuye Yehova sadzachita kanthu osaulula chinsinsi chake kwa atumiki ake aneneri" (Amosi 3: 7).

Preterism sapereka mwayi kwa izo. Pomwe Chivumbulutso chidalembedwa pambuyo pa kuwonongedwa kwa Yerusalemu, tatsala ndi zifaniziro kutipatsa chitsimikizo cha zamtsogolo. Zina mwazimenezi timatha kuzimvetsetsa pano, pomwe zina zimawonekera pakafunika kutero. Umu ndi momwe ziliri ndi ulosi.

Ayudawo amadziwa kuti Mesiya adzabwera ndipo anali ndi zambiri zokhudzana ndi kubwera kwake, zambiri zomwe zimafotokoza nthawi, malo ndi zochitika zazikulu. Komabe, panali zambiri zomwe zidasiyidwa zosadziwika koma zomwe zidawonekera pomwe Mesiya atafika. Izi ndi zomwe tili ndi buku la Chivumbulutso ndi chifukwa chake zili zofunika kwa akhrisitu masiku ano. Koma ndi Preterism, zonse zomwe zimachoka. Chikhulupiriro changa ndichakuti Preterism ndi chiphunzitso chowopsa ndipo tiyenera kupewa.

Ponena izi, sindikunena kuti zambiri za pa Mateyu 24 sizikukwaniritsidwa m'zaka za zana loyamba. Zomwe ndikunena ndikuti ngati china chake chikukwaniritsidwa m'nthawi ya atumwi, m'masiku athu ano, kapena mtsogolo mwathu chiyenera kutsimikiziridwa kutengera zomwe zatchulidwazi osati kupangidwa kuti zigwirizane ndi nthawi yomwe idalipo kale kutengera kutanthauzira.

Phunziro lathu lotsatira, tiwona tanthauzo ndi kugwiritsidwa ntchito kwa chisautso chachikulu chotchulidwa mu Mateyu ndi Chivumbulutso. Sitiyesa kupeza njira yoikakamizira munthawi inayake, koma tiona zomwe zikuchitika kulikonse ndikuyesera kudziwa kukwaniritsidwa kwake.

Zikomo powonera. Ngati mungafune kutithandiza kupitiriza ntchitoyi, pali ulalo pamafotokozedwe a kanemayu kuti ndikupititsireni patsamba lathu lazopereka.