Olataga, Vaega 1: O Se Manatu e le o ni Mau Faʻavae

Mo se taimi umi lava, ua ou manaʻo ai e tusi e uiga i aʻoaʻoga a le Tusi Paia e uiga i le faʻaolaina o tagata. Mai i talaatu o se tasi o Molimau a Ieova, na ou manatu o le galuega e faigofie lava. E leʻi taunuu lena tulaga.

O le vaega o le faʻafitauli e faʻatatau i le kilia o le mafaufau o tausaga o aʻoaʻoga sese. O le tiapolo na ia faia se galuega sili ona aoga o le le mautonu o le mataupu o le faʻaolaina o le tagata. Mo se faʻataʻitaʻiga, o le manatu o le mea lelei e alu i le lagi ma le leaga i seoli e le faʻapitoa i le faʻaKerisiano. E faʻasoa foʻi e le au Mosalemi. Tagata talitonu talitonu e ala i le ausiaina Muksha (faʻaola) ua latou saoloto mai le taʻamilosaga le oti o le toe faʻafouina (o se ituaiga o seoli) ma avea ma tasi ma le Atua i le lagi. E talitonu le Shintoism i lalo o le lalolagi, ae o le malosiaga mai le Buddhism na amataina ai le filifiliga o le olaga pe a mavae le olaga. Mamona talitonu i le lagi ma nisi ituaiga o seoli. Latou te talitonu foi o le a avea le Au Paia o Aso e Gata Ai ma tofi e pule i a latou lava paneta. E talitonu Molimau a Ieova e na o le 144,000 tagata o le a o i le lagi e pule i le lalolagi mo le 1,000 tausaga ma o le a toe tutu mai tagata o totoe i le faamoemoe o le ola e faavavau i le lalolagi. O latou o se tasi o nai lotu e le talitonu i seoli, vagana o le tuugamau masani, o se tulaga o le leai o se mea.

I lotu ma lea tapuaiga tatou te maua ai fesuiaiga i luga o se autu masani: O le lelei maliu ma alu i nisi faʻamanuiaga ituaiga o olaga pe a mavae se isi mea. E feoti tagata leaga ma o atu i nisi ituaiga malaia o le ola a se isi nofoaga.

E tasi le mea e mafai ona tatou malilie uma i ai o tatou uma feoti. O le isi mea o lenei olaga e mamao ese mai lelei ma le manaʻoga mo se mea sili atu e lautele.

Amata mai le valu

Afai o le a tatou mauaina le mea moni, e tatau ona tatou amata i se avanoa gaogao. E le tatau ona tatou faʻapea o mea ua aʻoaʻoina e aoga. O le mea lea, nai lo le ulufale atu i le suʻesuʻega taumafai e faʻamaonia pe le faʻamaonia talitonuga ua tuanaʻi-o se tali-aoga gaioiga-ae ia tatou kilia o tatou mafaufau o muaʻoga ma amata mai amataga. A o faʻaputuputu le faʻamaoniga, ma malamalama i mea moni, ona atili ai lea ona manino pe a fai o nisi ua tuanaʻi talitonuga e ofi pe tatau ona tiaʻi.

E avea le fesili ma: O fea tatou te amata ai?  E tatau ona tatou malilie i nisi o mea moni autu, o se mea tatou te avea o se faʻaaliga. Ona avea lea o lenei ma mafuaʻaga e mafai ai ona tatou taumafai e suʻe nisi mea moni. I le avea ai ma se Kerisiano, o le a ou amata i luga o le manatu o le Tusi Paia o le talitonuina ma moni upu a le Atua. Peitai, ua aveʻesea lena selau miliona o tagata mai le talanoaga e le taliaina le Tusi Paia o le afioga a le Atua. O le tele o Asia e faʻataʻitaʻia nisi tapuaiga e leʻo faʻavaeina i le Tusi Paia. E talia e tagata Iutaia le Tusi Paia, ae e naʻo le vaega a o leʻi faia le faa-Kerisiano. Naʻo le talia e le au Mosalemi o tusi muamua e lima o le afioga a le Atua, ae iai se latou tusi e sili atu i lo lea. O le mea e ofo ai, o le mea lava e tasi e mafai ona taʻua mo le talitonuga faa-kerisiano o le Au Paia o Aso e Gata Ai (faa-Mamona), oe na tuu le Tusi a Mamona i luga ae o le Tusi Paia.

Ma ia tatou vaʻai pe mafai ona tatou mauaina se tulaga tutusa e mafai ai e tagata sailiili faamaoni uma ona malilie i ai ma luga lea e mafai ona tatou fausia ai se maliega autasi.

Le Faapaiaina o le Suafa o le Atua

O le autu taua i le Tusi Paia o le faapaiaina o le suafa o le Atua. Pe o lenei mataupu e sili atu nai lo o le Tusi Paia? Mafai ona tatou maua faʻamaoniga i fafo atu o le Mau?

Ina ia faʻamanino, i le igoa tatou te le o uiga o le faʻaigoaina e mafai ai ona silafia le Atua, ae o le faʻauiga Hebraic e faʻasino i le tagata o le tagata. E oʻo foi ia i latou e talia le Tusi Paia o le afioga a le Atua, e tatau ona latou mautinoa o lenei mataupu e muamua atu i le tusiaina o le Tusi Paia e sili atu i le 2,500 tausaga. O le mea moni, e alu i tua i le taimi o le muamua tagata.

Ona o puapuaga na feagai ma tagata soifua i lona talafaasolopito atoa, o le amio a le Atua na avea ma mea faalumaina ma le toʻatele e talitonu ia te ia e saua, poʻo le mea sili, le popole ma le ano i tulaga o tagata soifua.

Axiom: O le Foafoa e sili atu nai lo le foafoaga

I le taimi nei, e leai se mea e taʻu mai ai o le atulaulau e le uma. Soʻo se taimi matou te fausiaina ai ni telesope malosi, tatou te mauaina atili ai. A o tatou suʻesuʻeina le foafoaga mai le microscopic i le macroscopic, tatou te mauaina le ofoofogia o le atamai i ana fuafuaga uma. I auala uma lava, e sili atu tatou i se tikeri e le gata. E mulimuli mai a, i mataupu o le ola mama, tatou foi e sili atu; pe tatou te talitonu e mafai ona sili atu lo tatou agaalofa, sili atu le faʻamasinoga, ma sili atu le alofa nai lo le na faia tatou?

Faʻalauiloaina: Ina ia talitonu i le faʻaolaina o tagata ola uma, e tatau i se tasi ona talitonu o le Atua e le manatu faapito pe saua foi.  

E le avatua e se atua saua se taui, e le popole i le laveaʻiina o lana foafoaga mai puapuaga. O se atua saua e ono ofa foi le faaolataga ona aveese lea mai i le fia tauimasui po o le mauaina o le fiafia faanoanoa mai mafatiaga o isi. E le mafai e se tasi ona faʻatuatuaina se tasi e agaleaga, ma o se tagata malosi uma o ia o le saua o le sili lea miti miti mafaufauina.

Tatou te inosia tagata saua. A pepelo tagata, taufaasese ma amio faʻatiga, tatou te vaʻaia faʻapipiʻi aua o tatou faiʻai na faia faʻapena. Paʻu ma le inosia o lagona ia tatou te lagona ona o gaioiga e tutupu i le faiʻai o le limbic system cingulate cortex ma le pito i luma insula. E faʻapea foi ona tali mai pe a tatou feagai ma pepelo ma faiga le tonu. Matou te uʻameaina i lena auala e le tufuga.

Ua sili atu ea lo tatou amiotonu nai lo le tufuga? E mafai ona tatou vaai maualalo i le Atua e maualalo ifo ia i tatou i le faamasinoga ma le alofa?

E iai mafuaaga e manatu faapito le Atua. Ole filosofia lea a le au Setoiko. Mo i latou, o le Atua e le saua, ae aunoa ma le aunoa o lagona. Na latou lagona o lena lagona o lona uiga o le vaivai. O se atua le alofa o le ai ai sana ia lava agenda, ma o tagata o le a naʻo ni pawns i le taʻaloga. O se auala i le iuga.

Na te ono faʻatagaina le ola e faʻavavau ma le saʻolotoga mai puapuaga aʻo ia faʻafitia faʻapitoa lenei mea i isi. Atonu na te faʻaaogaina nisi tagata e na o se auala e faʻatumuina ai isi, faʻafilemuina le maʻa talatala e pei ona i ai. O le taimi lava na latou tautuaina ai la latou faʻamoemoe, e mafai ona tiaʻi e pei o le faʻaaogaina o ie sanipala.

O le a tatou iloa se amioga faʻapena ma faitioina e le saʻo ma le saʻo. Aisea? Aua ua faia i tatou e mafaufau faapena. Na faia i tatou e le Atua faapena. Ma le isi, o le foafoaga e le mafai ona sili atu i le foafoaina i le ola mama, amiotonu, poʻo le alofa.

Afai tatou te talitonu o le Atua e le ano mai pe saua foi, ua tatou faasilisilia tatou lava i luga o le Atua, aua e manino lava o tagata e mafai ma e alofa e oʻo lava i le tulaga o le taulagaina i latou lava mo le manuia o isi. E tatau ea ona tatou talitonu o tatou, o le foafoaga a le Atua, e sili atu i le na foafoaina i le faʻaalia o lenei uiga taua?[I]  O sili atu ea i tatou nai lo le Atua?

E manino le mea moni: O le manatu atoa o le faʻaolaina o tagata ola uma e le ogatusa ma le Atua le ano mai ma le saua. Afai tatou te mananaʻo e talanoaina le faʻaolaina, e tatau ona tatou amanaʻia o loʻo alofa mai le Atua. O le tatou manatu muamua lea o le felavasaʻi ma le Tusi Paʻia. Ua taʻu mai ia tatou e le Logic, afai e tatau ona i ai le olataga, e tatau ona lelei le Atua. Ua taʻu mai e le Tusi Paia, o le Atua o le alofa lava ia. (1 John 4: 8) Tusa lava pe tatou te leʻo taliaina le Tusi Paia, e tatau ona tatou amata i luga o le talitonuga - faʻavae i luga o le mafaufau lelei - o le Atua o le alofa.

O lea ua iai le tatou amataga, o le lona lua o axiom, Atua o le Alofa. O le Atua alofa na te le faʻatagaina ana foafoaga e puapuagatia (poʻo le a lava le mafuaʻaga) e aunoa ma le sauniaina o se ituaiga o sola ese - o le a tatou faʻaigoaina, O lo Tatou Faaolataga.

Faʻaogaina o le Faʻamaoniga o le Mautu

O le isi fesili e mafai ona tatou taliina e aunoa ma le manaʻomia e saili le Tusi Paia poʻo se isi tusitusiga anamua e talitonu tagata e mai le Atua o le: O tuʻuina atu ea lo tatou faʻaolaina?

Ina ia faʻaolaina e tatau ona tatou faia se mea? E i ai i latou e talitonu ua faʻaolaina uma i tatou tusa lava poʻo le a. Peitai, o sea talitonuga e le ogatasi ma le manatu o le filifiliga saoloto. Faʻafefea pe a ou le manaʻo e faʻaolaina, pe a ou le manaʻomia soʻo se ola o loʻo ofoina mai e le Atua? Mata o le a ia paʻu mai i loʻu mafaufau ma faia ia ou manao ai? Afai o lea, o lona uiga la ua leai saʻu saolotoga e filifili ai.

O le manatu o loʻo iai ia i tatou uma le saolotoga o le a faʻaititia foi mafaufauga uma o le faʻavavau o le faʻasalaga.

E mafai ona tatou faʻataʻitaʻia lenei manatu ile ala faigofie.

O le tamaloa mauʻoa ei ai sona afafine. E nofo lelei i se fale tauagafau. Na ia taʻu atu ia te ia i se tasi aso ua ia fausia se maota mo ia ma mea lelei uma. Ma le isi, ua fausia i totonu o se parataiso-pei paka. E le toe manaʻomia e ia se mea. E lua ana filifiliga. 1) E mafai ona ia alu i le maota ma fiafia i mea uma na ofoina mai e le ola, pe 2) o le a tuʻuina o ia i le falepuipui ma faʻasauaina o ia seʻia maliu. E leai se filifiliga 3. E le mafai ona na ona nofo i le mea e nofo ai. E tatau ona filifili o ia.

E foliga saogalemu mai le fai atu o soʻo se tagata mai soʻo se tu ma aga ua tuanaʻi pe o le taimi nei o le a ia mauaina lenei faʻatulagaga e le talafeagai-ia faʻaali lemu.

Na e fanau. E te leʻi faʻapea e te fananau mai, ae o lea ua e sau. Ua e fia oti foi. O i tatou uma lava. E ofo mai e le Atua se ala mo tatou, se olaga e sili atu. Tusa lava pe o lenei ofa e sau ma leai ni manoa faʻapipiʻi, leai ni tuutuuga, tatou ono filifili lava e teʻena. O la tatou aia tatau lena i lalo o le tulafono o le filifiliga saoloto. Peitai, afai e le faʻatagaina i tatou e toe foʻi i le setete sa tatou i ai ae tatou te leʻi foafoaina, pe a fai e le mafai ona tatou toe foʻi i le leai o se mea sa i ai muamua, ae tatau ona faʻaauau pea ona i ai ma ia mataala, ma maua ai se tasi o filifiliga e lua, faavavau mafatiaga poʻo le faʻamanuiaga e faʻavavau, e talafeagai lea? E amiotonu lena? Faʻatoʻa uma ona tatou taliaina o le Atua o le alofa, o lona uiga la, o se faʻatulagaina ia ogatusa ma le Atua o le alofa?

O nisi atonu e lagona lava o le manatu o se nofoaga o le faʻapuapuagatia e faavavau e talafeagai mai se manatu fetaui lelei. Afai o lea, seʻi o tatou aumaia i lalo i se tagata tulaga. Manatua, ina ia oʻo mai i lenei mea ua tatou malilie o le Atua o le alofa. Matou te avea foi o se mea taua e le mafai e le foafoaga ona sili atu i le tufuga. O le mea lea, e ui lava tatou te fealofani, ae le mafai ona sili atu i le Atua i lenei uiga. Faatasi ai ma lena i lou mafaufau, seʻi tatou manatu ei ai sau tamaititi faʻafitauli e leai se mea na avatu ia te oe ae na o le lototiga ma le le fiafia i lona olaga atoa. Mata e talafeagai - manatu oe i ai le paoa - e mafua ai i lena tamaititi tiga faavavau ma mafatiaga e aunoa ma se auala i fafo ma leai se auala e faamutaina le saua? Mata e te taʻua oe o se tamā alofa po o se tina i na tulaga?

Ile taimi na matou faʻamautuina ai o le Atua o le alofa, e iai le saolotoga o tagata, o le tuʻufaʻatasia o nei mea moni e lua e manaʻomia ai se mea e sao ai mai mafatiaga o tatou olaga ma mulimuli ane o le filifiliga i lena sola ese o le toe foʻi lea i o le leai o se mea na tatou maua ae tatou te leʻi o mai i le olaga.

Lenei e uiga i le mamao o le empirical faʻamaoniga ma manatu o tagata mafai ona aveina i tatou. Ina ia maua nisi auiliiliga e uiga i le mafuaaga ma le mafuaaga o le faaolataga o tagata, e tatau ona tatou feutagai ma le Foafoa. Afai e te mauaina ni faʻamaoniga mautinoa o lenei i le Quran, le Hindu Vedas, poʻo tusitusiga a Confucius poʻo Buda, ona e alu lea ma le filemu. Ou te talitonu o loʻo iai i le Tusi Paia nei tali ma o le a tatou suʻesuʻeina i le isi a tatou mataupu.

______________________________________

[I] Mo i tatou ua uma ona talia le Tusi Paia o le afioga a le Atua, o lenei lomiga o le faaolataga e oʻo atu i le fatu o le faapaiaina o le suafa o le Atua. Soʻo se leaga ma leaga mea fai mai ma / pe faʻatatau i le Atua o le a vaʻaia o se pepelo pe a o le faʻaolaina o le tagata mulimuli ane faʻamaonia.

Meleti Vivlon

Mataupu na saunia e Meleti Vivlon.