Nkà Mmụta Okike na Pughi iche na Ndịàmà Jehova: Ministryzọ Ozi, Nkebi 2

Na akụkụ 1, anyị tụlere nkọwa nke Ọrụ 5: 42 na 20: 20 na pụtara okwu ahụ "ụlọ n'ụlọ" ma mechie:

1. Lee ka ndị JW si bịa na nkọwa nke “ụlọ n’ụlọ” site na Akwụkwọ Nsọ nakwa na nkwupụta nke thetù a kwuru enweghị ike ịkọwa n'ụzọ ederede
2. O doro anya na "site n'ụlọ ruo n'ụlọ" apụtaghị "n'ọnụ ụzọ ruo n'ọnụ ụzọ". Site n’ịtụle ebe ndị ọzọ okwu Grik pụtara, okwu ndị gbara ya gburugburu bụ na ihe “ụlọ n’ụlọ” pụtara bụ ndị kwere ekwe ọhụrụ na-ezukọ n’ụlọ dị iche iche ịmụ akwụkwọ nsọ na nkuzi nke ndịozi.

N’isiokwu a, anyị ga-enyocha akwụkwọ ndị scholartù Ndịàmà Jehova zoro aka na ha iji kwado JW theology. Ndị a pụtara na Nsụgharị NUMwa Ọhụrụ New Bible 1984 (NWT) na E degharịrị Nsụgharị (wa Ọhụrụ (RNWT) Akwukwo Akwukwo Nso nke 2018, ebe ekwuru ihe banyere ebe ise n’edemede ya na Ọrụ Ndịozi 5: 42 na 20: 20.

“Tolọ n’ Houselọ” - Ọ̀ Bụ Nkwado nke Ndị Ọzụzụ?

The RNWT Study Bible 2018 bụ Watchtower Bible and Tract Society (WTBTS) bipụtara nso nso a. Mgbe ị na-eji ntụpọ ala ala na amaokwu abụọ ahụ dị n'elu Ntutu aka nke NWT 1984, anyị na-ahụ ebe e zoro aka na agụmakwụkwọ anọ ọzọ. Naanị otu n'ime Akwukwo Akwukwo nso nke NWT sitere na RCH Lenski. Anyị ga-elekwasị anya na ntụaka ise sitere na RNWT Study Bible 2018 dị ka ndị a gụnyere nke sitere na Lenski. A ga-emeso ha ihe mgbe ha bilitere na Ọrụ 5: 42 nke 20 so: 20.

Anyị na-ahụ ihe ndị a na ngalaba ntụaka na Ọrụ 5: 42

(sic) “site n'ụlọ ruo n'ụlọ: Okwu a sụgharịrị okwu Grik katʼ oiʹkon, n'ụzọ nkịtị, “dị ka ụlọ.” Ọtụtụ akwụkwọ ọkọwa okwu na ndị na-ekwu okwu na-ekwu na mbido Grik ka · taʹ Enwere ike ịghọta ya n'echiche nkewa. Dị ka ihe atụ, otu akwụkwọ ọkọwa okwu na-ekwu na nkebi ahịrịokwu ahụ na-ezo aka “n’ebe ndị a na-ele ha anya ugboro ugboro. . . site n'ụlọ ruo n'ụlọ. ” (A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature, Agba nke Atọ) Akwụkwọ ọzọ na-ekwu na preposition ka · taʹ bụ “nkesa (Ọrụ 2: 46; 5:42:. . . n'ụlọ ruo n'ụlọ / n'ụlọ ndị mmadụ n'otu n'otu. ” (Exegetical Dictionary of the New Testament, nke Horst Balz na Gerhard Schneider dere) Ọkà mmụta Bible bụ́ RCH Lenski kwuru okwu na-esonụ: “Ọ dịghị mgbe ọ bụla ndịozi ahụ kwụsịrị ọrụ a gọziri agọzi ha rụrụ. 'Kwa ụbọchị' ha gara n'ihu, na nke a n'ihu ọha 'n'ụlọ nsọ' ebe ndị Sanhedrin na ndị uwe ojii Templelọ Nsọ nwere ike ịhụ ma nụ ha, na, n'ezie, κατ 'οἴκον, nke bụ nkesa,' site n'ụlọ ruo n'ụlọ, 'na ọ bụghị naanị ikwu okwu ọma, 'n'ụlọ.' ”Nkọwa nke Ọrụ Ndịozi, 1961) Ebe ndị a na-akwado echiche nke na e kesara ozi ọma nke ndị na-eso ụzọ site n'otu ụlọ gaa n'ụlọ ọzọ. Ihe yiri nke a ka · taʹ pụtara na Lu 8: 1, bụ́ ebe e kwuru na Jizọs kwusara ozi ọma “site n'obodo ukwu ruo n'obodo na site n'obodo nta ruo n'obodo nta.” ofzọ a nke ịgakwuru ndị mmadụ site n'ịga ụlọ ha ozugbo rụpụtara ihe ndị pụtara ìhè. —Ac 6: 7; tụnyere Ac 4: 16, 17; 5:28. "

O kwesịrị ka anyị mata nkebi ahịrịokwu abụọ ikpeazụ. Nke ahịrịokwu mara “E nwekwara ka · taʹ yiri nke a pụtara na Lu 8: 1, ebe e kwuru na Jizọs mere nkwusa“ site n'obodo ukwu ruo n'obodo ukwu na site n'obodo nta ruo n'obodo nta. ” Nke a pụtara n'ụzọ doro anya na Jizọs si n'otu ebe gaa ebe ọzọ.

Ikpe ikpe ahụ kwuru, Methodzọ a isi nweta ndị mmadụ site na ịga n'ụlọ ha ozugbo rụpụtara ihe ndị dị ịrịba ama. - Ac 6: 7; atule Ac 4: 16-17; 5: 28 ”. Lee nkwubi okwu a sitere na amaokwu ndị dị n'elu. Ọ bara uru ịtụle akụkụ Akwụkwọ Nsọ ndị a na nkenke.

• Ọrụ 6: 7  “N'ihi ya, okwu Chineke nọgidere na-agbasa, ọnụ ọgụgụ nke ndị na-eso ụzọ Jizọs nọkwa na-amụba nke ukwuu na Jeruselem; oké ìgwè ndị nchụàjà malitekwara irube isi n'okwukwe ahụ. ”
• Ọrụ 4: 16-17 “Na-asị:‘ Gịnị ka anyị ga-eme ndị ikom a? N'ihi na, n'eziokwu, ihe ịrịba ama dị ịrịba ama emewo site n'aka ha, otu ihe pụtara ìhè nye ndị niile bi na Jerusalem, anyị enweghịkwa ike ịgọnahụ ya. Ka nke a wee ghara ịgbasakwu n'etiti ndị mmadụ, ka anyị yie ha egwu ma gwa ha ka ha ghara ịgwa onye ọ bụla okwu site n'aha a. '”
• Ọrụ 5: 28 “Wee sị:‘ Anyị nyesiri unu iwu ike ka unu kwụsị ịdị na-ezi ihe n’aha a, ma lee! unu emejupụtawo Jeruselem n'ozizi unu, unu kpebikwara ime ka ọbara nwoke a dịkwasị anyị. '”

Mgbe ị gụrụ amaokwu ndị a, o doro anya na ekwughị “ụlọ n'ụlọ”. N'ịbụ onye bi na Jerusalem, ụzọ kachasị mma isi zie ndị mmadụ ozi ga-abụ n'ụlọ nsọ. A tụlere nke a na Nkebi nke 1, n'okpuru ngalaba: “Nkọwa nke okwu Grik a sụgharịrị 'ụlọ n'ụlọ' '. Ejila usoro nke "ụlọ n'ụlọ" dị ka ụzọ ndị na-eso ụzọ mbụ kwusara site n'amaokwu ndị a.

Anyị chọpụtakwara ihe ndị a na ngalaba ntụaka na Ọrụ 20: 20:

(sic) “site n'ụlọ ruo n'ụlọ: Ma ọ bụ “n'ụlọ dị iche iche.” Ihe ndị gbara ya gburugburu na-egosi na Pọl gara n'ụlọ ndị ikom a ịkụziri ha “banyere nchegharị n'ebe Chineke nọ na okwukwe n'Onyenwe anyị Jizọs.”Ac 20: 21Ya mere, ihe ọ na-ekwu abụghị naanị maka oku ndị otu ma ọ bụ nleta iji gbaa Ndị Kraịst ibe ya ume mgbe ha mechara ghọọ ndị kwere ekwe, n'ihi na ndị kwere ekwe ibe ha ga-echeworị ma gosipụta okwukwe na Jizọs. N’akwụkwọ ya Ihe atụ dị n'ime agba ọhụụ, Dr. A. T. Robertson kwuru dị ka ndị a Ac 20: 20“Ọ bụ ihe kwesịrị ịrịba ama na onye nkwusa a kasị ukwuu na-eme nkwusa site n'ụlọ ruo n'ụlọ, ọ bụghịkwa nanị nleta na-eme ka ọ gaa nleta ya.” (1930, Mpịakọta nke atọ, p. 349-350) Na Ọrụ ndịozi jiri nkọwapụta (1844), Abiel Abbot Livermore kwuru okwu a banyere okwu Pọl na Ac 20: 20: “Ihe mere o ji ju ya afọ bụ naanị ikwu okwu ihu ọha. . . kama jiri ịnụ ọkụ n'obi rụsie ọrụ ike ya nanị na nzuzo, site n'ụlọ ruo n'ụlọ, ma na-eburu eziokwu nke eluigwe gaa n'ụlọ obi na nke ndị Efesọs. ” (p. 270) - Maka nkọwa nke ịsụgharị okwu Grik bụ́ katʼ oiʹkous (ọkụ, “dị ka ụlọ”), lee akwụkwọ nyocha na Ac 5: 42. "

Anyị ga-eleba anya n'ihe atụ ọ bụla wee lee ma ndị ọkà mmụta a kwenyere na nkọwa nke "ụlọ n'ụlọ" yana "ọnụ ụzọ n'ụlọ" dịka JW Theology kọwara.

Ọrụ 5: Ntinye aka 42

1. A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature, Agba nke Atọ (BDAG) nke Frederick William Danker deghariziri ma dezie ya[I]

Nkwupụta Akwukwo Nso nke Akwukwo Nso banyere Ọrụ 5: 42 kwuru “Dị ka ihe atụ, otu akwụkwọ ọkọwa okwu na-ekwu na nkebi ahịrịokwu ahụ na-ezo aka“ n’ebe ndị e lere anya azụ, n'ụzọ sara mbara. . . site n'ụlọ ruo n'ụlọ. ”

Ka anyị leba anya n'ọnọdụ zuru ezu. Na lexicon kata kpuchie ya nke ọma wee jupụta peeji asaa A4 asaa dị iche iche nke 12. Edepụtara nkọwapụta akọwapụtara na akụkụ dị n'okpuru mana gụnyere akụkụ zuru ezu. Ọ dị n'okpuru edemede nke "akara nke akụkụ gbasara oghere" yana 4^th nkebi d. Egosiputara akụkụ nke ekwuputara na akwukwo nke Akwukwo Nso.

"nke elele anya nke ukwuu, maka ikesa w. nnabata,. x site x (Arrian., Anab. 4, 21, 10 κ. Σκηνήν = site na ulo ntu) si x rue x: ʼ οἶκον ke ufọk ke ufọk (Ugbo III, 904, 20 p. 125 [104 ad] ἡ κατʼ οἰκίαν ἀπογραφή) Ac 2: 46b; 5:42 (ha abụọ na nzukọ ụlọ ma ọ bụ ọgbakọ dị iche iche; wdg agaghị ekwe omume NRSV 'n'ụlọ'); cp. 20: 20. Dị ka. p. . οἴκους εἰσπορευόμενος 8: 3. . συναγωγάς 22: 19. . πόλιν (Jos., Ant. 6, 73) site n’obodo rue n’obodo IRo 9: 3, mana n'obodo niile Ac 15: 21; 20:23; Titu 1: 5. Ọzọkwa κ. di πᾶσαν (cd. Herodian 1, 14, 9) Ac 15: 36; . πόλιν 20:23 D. D.. καὶ κώμην Lk 8: 1; cp. vs. 4. ”[Ii]

N'ebe a, anyị nwere naanị nkwupụta ihu ọma nke yiri ka ọ na-akwado nkà mmụta okpukpe JW. Agbanyeghị, mgbe a na-agụ ya n’amaokwu ndị gbara ya gburugburu, ọ ga-edo anya na echiche onye ode akwụkwọ bụ na okwu ahụ na-ezo aka n’ọgbakọ ma ọ bụ ọgbakọ na-ezukọ n’ụlọ dị iche iche. Ha na-ezo aka n'ụzọ doro anya amaokwu atọ niile na Ọrụ 2: 46, 5: 42 na 20: 20. Iji chebe ịkwụwa aka ọtọ ọgụgụ isi, njegharị ahụ kwesịrị ịgụnye ma ọ dịkarịa ala ihe ndị a:

“… Κατκατ οἶκον ke ufọk ke ufọk (Ugbo III, 904, 20 p. 125 [104 ad] ἡ κατʼ οἰκίαν ἀπογραφή) Ac 2: 46b; 5:42 (ha abụọ na nzukọ ụlọ ma ọ bụ ọgbakọ dị iche iche; wdg agaghị ekwe omume NRSV 'n'ụlọ'); cp. 20: 20. Dị ka. p. . οἴκους εἰσπορευόμενος:

Nke a ga - enyere onye na - agụ ya aka ịmatakwu echiche onye ode akwụkwọ. N'ụzọ doro anya, isi mmalite akwụkwọ a anaghị akwado nghọta JW banyere "ụlọ n'ụlọ". N'ezie, isi iyi na-egosi etu okwu ahụ si dị kata A na-eji 'ụlọ n'ụlọ,' 'obodo gaa n'obodo' wdg.

2. Exegetical Dictionary of the New Testament, nke Horst Balz na Gerhard Schneider dere

Na Ọrụ 5:42 ekwuru ihe ndị a “Akwụkwọ ọzọ na-ekwu na preposition ka · taʹ bụ “Na-ekesa (Ọrụ 2: 46; 5:42:. . . n'ụlọ ruo n'ụlọ / n'ụlọ ndị mmadụ n'otu n'otu. ” Edere okwu a site na akwụkwọ ọkọwa okwu dị n'elu. Akwụkwọ ọkọwa okwu na-enye nkenke nkọwa zuru oke nke iji okwu na ihe ọ pụtara kata na agba ohu. Ọ na-amalite site na ịkọwapụta ma na-akọwapụta ụzọ atọ akọwapụtara nke ojiji, kewasịrị ya na edemede dị iche iche.

(sic) κατά   kata   ya na gen.: ala si; site na; megide; site; na acc .: site; n'oge; site; dabere na

1. Oge ụfọdụ dị na NT - 2. Na mkpụrụ ndụ ihe nketa. - a) Nke ebe - b) fig eji - 3. Na acc. - a) Ebe - b) Nke oge - c) fig. - d) Periphrastic ozo ka ihe ozo di nfe.[iii]

Akwukwo Akwukwo Nso nke akwukwo di na ngalaba 3 a) Ebe. Enyere n'okpuru ebe a RNWT see okwu n’okwu di elu. (Sic)

3. Na-ebo ebubo:
4. a) Ebe: nile, n’elu, n’ime, na (Luk 8: 39: “niile obodo ahụ niile in obodo ahụ dum ”; 15: 14: “niile ala ahu ”; Matt 24: 7: κατὰ τόπους, “at ọtụtụ ebe ”; Ọrụ 11: 1:niile Judia / in Judia ”; 24: 14: “ihe ọ bụla nke guzo in iwu ”), tinyere, n'akụkụ (Ọrụ 27: 5: τὸ πέλαγος τὸ κατὰ τὴν Κιλικίαν, “oké osimiri tinyere (bụ́ ala osimiri Kilikia ”), ka, chere ihu, ruo (Luk 10: 32: “bia ruo ebe; Ọrụ 8: 26:n'ebe ndịda ”; Phil 3: 14: “n'ebe goolu ahụ"; Gal 2: 11, wdg: κατὰ πρόσωπον, “na ihu, ”“ ihu na ihu, ”“ n'onwe ya, ”“ n'ihu, ”“ tupu ”; 2 Cor 10: 7: τὰ κατὰ πρόσωπον, “gini gha tupu anya ”; Gal 3: 1: κατʼ ὀφθαλμούς, “tupu anya ”), n'ihi na, site (Rom 14: 22: κατὰ σεαυτόν, “n'ihi na onwe gị, by Onwe gi ”; Ọrụ 28: 16: μένειν καθʼ ἑαυτόν, “nọrọ naanị gị by Onwe ya ”; Mark 4: 10: κατὰ μόνας, “n'ihi na Onwe ya naanị ya ”), nkesa (Ọrụ 2: 46; 5: 42: ʼ οἶκον, “Ulo na ụlọ / in ụlọ onye ọ bụla ”; 15: 21, wdg: κατὰ πόλιν, “obodo by obodo / in obodo obula ”).[iv]

Akụkụ e hotara na RNWT gosipụtara na-acha ọbara ọbara. Na mpaghara ebe a, akwụkwọ ntụaka na-ekwupụta na ọ na-ekesa. Nke a apụtaghị “ọnụ ụzọ na ụzọ” ịgụnye ụlọ nile. Tụlee Ọrụ 15: 21 nke ọkọlọtọ nyere. Na RNWT Ọ na-agụ,N'ihi na site n'oge ochie, Mozis nwere ndị na-ekwusa ya n'obodo niile site n'obodo nta, n'ihi na a na-agụ ya n'ụlọ nzukọ ụbọchị izu ike ọ bụla. ” N'ụdị ebe a, a na-eme nkwusa n’ebe ọha na eze nọ (n’ụlọ nzukọ). Ndị Juu, ndị ekwe ekwe na “ndị na-atụ egwu Chineke” ga-abịarute n'ụlọ nzukọ ma nụ ozi ahụ. Ndi ẹkeme ndibuana ke kpukpru ufọk ke obio m̀m even ke kpukpru ufọk ke otu mbon oro ẹdụkde synagogue? O doro anya na ọ bụghị.

N’otu udịdị ahụ, “ụlọ ụlọ n’ụlọ / n'ụlọ nke ọ bụla” enweghị ike ịgbasa ịpụta ụlọ ọ bụla. Na Ọrụ 2: 46, o doro anya na ọ nweghị ụlọ ọ bụla dị na Jerusalem, dịka ọ ga - apụta na ha na - eri nri n'ụlọ niile! Ọ nwere ike ịbụ ụfọdụ ụlọ nke ndị kwere ekwe ebe ha gbakọtara ka amaokwu Akwụkwọ Nsọ ahụ mere ka o doo anya. A tụlere nke a na Akụkụ 1. Inye nkọwa di iche maka Ọrụ 5: 42 mgbe onodu ekwenyeghi ya, o gha aputa ihe nchere. Nke a na-ewe mmadụ njem iji nwaa ime ka ihe ndị dị adị kwenye.

Ederede e ji mee ihe ziri ezi ma ịpụta paragraf zuru ezu ga-enyere onye na-agụ ya aka iwepụta mkpebi siri ike nke nzube. O nweghi ihe ndabere iji tugharia ya dika ulo obula di na Jerusalem.

3. Ntughari nke Ọrụ Ndịozi, 1961 nke RCH Lenski dere[v]

The Akwukwo RNWT kwuru, sị: “Ọkà mmụta Bible bụ́ RCH Lenski kwuru okwu ndị na-esonụ:“Ọ dịghị mgbe ntakịrị ndịozi akwụsịghị ọrụ ngozi ha. 'Kwa ụbọchị,' ha gara n'ihu, nke a pụtara n'ihu 'n'ụlọ nsọ' ebe ndị Sanhedrin na ndị uwe ojii na-ahụ ya ma na-anụ olu ha, na, n'ezie 'kwa, nke na-ekesa,' site n'ụlọ ruo n'ụlọ, ' ọ bụghị naanị ime mmụọ, 'n'ụlọ.'””

Nkwupụta zuru oke na Ọrụ 5: 42 na “Nkọwa nke Lenski banyere Agba Ọhụrụ” ekwuputara ihe ndia (akuko nke edeputara na Bible Akwukwo ka edobere edo edo):

Ọ dịtụghị mgbe ndịozi ahụ kwụsịrị ọrụ ahụ ha gọziri agọzi. "Kwa ụbọchị" ha gara n'ihu, na nke a n'ihu ọha "n'ụlọ nsọ" ebe ndị Sanhedrin na ndị uwe ojii ụlọ nsọ nwere ike ịhụ ma nụ ha, na, n'ezie, κατʼ οἶκον, nke na-ekesa, "site n'ụlọ ruo n'ụlọ," ọ bụghị nanị nkwupụta okwu, “n'ụlọ.” Ha gara n'ihu jupụta Jerusalem site na etiti rue Aha. Ha na-elelị ịrụ ọrụ naanị na nzuzo. Ha amaghi egwu. Ezughị okè, “ha akwụsịghị,” ya na ndị nkwado ndị ọzọ na-arụ ya ka bụ nkọwa, na “akwụsịghị” (na-adịghị mma) bụ akwụkwọ akụkọ maka “na-aga n'ihu.” Nke mbụ, “izi ihe,” mere ka ọ pụta ìhè nke abụọ, “na-ezisa ozi ọma banyere Jizọs Kraịst”; Χριστόν bụ amụma: “dị ka Kraịst.” N’ebe a, anyị nwere usoro izizi nke εὑαγγελίζεσθαι n’Ọrụ Ọrụ n’ozuzu oke nke ikwusa ozi ọma, ya na ya bụ aha dị ike “Jizọs” na ihe ọ pụtara na “Kraịst,” Mesaịa nke Chineke (2:36). “Aha” a na-emechi akụkọ a na-akọ ugbu a. Nke a megidere mkpebi ibi. Nke a bu ihe Chineke mere n'ezie nke mere ogologo mkpebi gara aga. Nke a bụ ọ joyụ nke sitere n’ezie. Ndịozi ahụ mere mkpesa ọ bụla ruo oge ọ bụla banyere ikpe na-ezighị ezi ndị ha mesoro ndị ọchịchị; ha anaghị etu ọnụ maka obi ike na ntụkwasị obi nke ha ma ọ bụ na-echegbu onwe ha banyere ịgbachitere nsọpụrụ onwe ha megide ihere e mere ha. } Br na ha chere banyere onwe ha ma] b la,] b náán that na ha kwes prover prove ikwes faithfulnt kwas toobi nye Onyenwe any working site n'ial] s] pr nke aha Ya nke ag] zi. Ha nyefere ya n'aka ndị ọzọ.

Nkwupụta a na-eji na RNWT bụ ọbara ọbara ọzọ na ọnọdụ zuru oke. Ọzọkwa, onye na-ekwu okwu ekwughi nkọwa doro anya nke na-akwado nkà mmụta okpukpe JW na ozi "ụzọ ruo n'ọnụ ụzọ". Dika nke a bu amaokwu n’amaokwu banyere Ọrụ nke Ndịozi, ọ ga - abụ ihe na - atọ ụtọ ịgụ nkwupụta ndị dị na Ọrụ 2: 46 na 20: 20. Nkwupụta zuru ezu banyere Ọrụ 2: 46 kwuru:

Kwa-ubọchi ha abua n continuingguzosi ike n'otù ulo n'ulo uku Chineke na inyawa ulo achicha n'ulo, ha n exri nkpuru-obi-ha n'ọ simù na obi di nkpuru-obi, n Godto Chineke, n havingwe-kwa-ra amara diri ndi-Ju nile. Ọzọkwa, Onye-nwe-anyị na-agbakwunye ndị a zọpụtara kwa ụbọchị. Nkọwapụta nkọwa ndị ahụ na-aga n'ihu. Luk sere ndụ ọgbakọ nke mbụ ahụ. Nkebi ahịrịokwu atọ na-ekesa: “kwa ụbọchị,” “ụlọ n’ụlọ”; … τε na-emezi mbido abụọ (R. 1179), “ma“ ma. ” Ndị kwere ekwe abụọ gara n’ụlọ nsọ ahụ ma nyawaa ụlọ achịcha n’ụlọ n’ụlọ. A na-eme nleta kwa ụbọchị n’ụlọ nsọ ahụ maka nzube nke isonye na ofufe Templelọ Nsọ; anyị na-ahụ Pita na Jọn si otú a tinye aka na 3: 1. Nkewa nke thelọ Nsọ na ndị Juu n'ozuzu ha ji nke nta nke nta wee pụta. Ruo mgbe emezuru ya, ndị Kraịst jiri Templelọ Nsọ nke Jizọs kwanyere ùgwù ma bụrụ nke gosipụtara ya (John 2: 19-21) dịka ha jiri ya na mbụ. Lonlọ ogidi ndị dị ukwuu ya na ụlọ nzukọ ya nyere ha ohere maka mgbakọ nke ha.

 Ọtụtụ na-eche na “inyawa achicha” ọzọ na-ezo aka na Sakrament, mana na obere eserese dịka Luk a ga-emecha megharịa ya n’ụdị a. Mgbakwunye "ụlọ n'ụlọ" agaghị agbakwunye ihe ọ bụla ọhụụ ebe ọ bụ na ọ na-egosi n'onwe ya na Templelọ Nsọ abụghị ebe maka Sacrament. “Brenyawa achicha” na-akowa aka na nri niile ma obughi nani ndi nwere ike buru Sakrament ahu dika agape. “Bylọ” dị “kwa ụbọchị” Ọ pụtaghị nanị “n'ụlọ” kama n'ụlọ nke ọ bụla. N’ebe ọ bụla e nwere ụlọ Ndị Kraịst, ndị bi na ya na-eri “obi ụtọ,” na-enwekwa ọ inụ dị ukwuu n’amara e nyere ha, na “n’ụzọ dị mfe ma ọ bụ na-alụbeghị di ma ọ bụ nwunye,” na-aicingụrị ọ inụ n’otu ihe nke mere ka obi ha jupụta n’ọ suchụ dị otú ahụ. . Aha a sitere na nkọwa nke pụtara "na-enweghị nkume," n'ihi ya zuru oke na ọbụlagodi, n'ụzọ ihe atụ, ọnọdụ nke ihe ọ bụla megidere ya.

Paragraf nke abụọ mere ka nghọta Lenski ghọta okwu a. Nkwupụta zuru ezu bụ ịkọwa onwe ya. Lenski akọwaghị “ụlọ n'ụlọ” dị ka ịga n'ọnụ ụzọ ọ bụla kama na-ekwu maka ụlọ ndị kwere ekwe.

N'ịga na nkọwapụta na Ọrụ 20: 20, ọ na-ekwupụta;

Ya na πῶς nke mere na v. 18. Nke mbu, Onye-nwe-ayi n'ọlu Pọl; nke abuo, okwu nke Onye-nwe-ayi, ọlụ nke nkuzi Paul. Ebumnobi ya na otu nzube ya abụghị iji zobe ma ọ bụ ijichi otu ihe n’ime ihe nile baara ndị na-ege ya ntị uru. Ọ dịghị mgbe ọ gbalịrị ịzọpụta onwe ya ma ọ bụ chọọ ntakịrị ihe ga-abara onwe ya uru. Ọ dị mfe naanị ijide ụfọdụ isi; mmadụ nwedịrị ike izochiri onwe ya ezigbo ihe ọ chọrọ ime ma mee ka o kweta na ya na-agbaso amamihe. Paul kwuru, sị: “Akwụsighị m ike,” nke ahụ bụkwa okwu ziri ezi. Nihi na anyị na-ada mba mgbe anyị na-atụ anya mmejọ ma ọ bụ mbibi n'ihi ihe anyị kwesịrị izi na nkwusa.

Infinitive with τοῦ bụ abla mgbe ngwaa nke igbochi, ịgọnahụ, wdg. aorists, nke na-ezo aka na ọkwa, nke ọzọ na-ezi ntụziaka, ma “n'ihu ọha ma site n'ụlọ ruo n'ụlọ,” Pọl na-eji ohere ọ bụla eme ihe.

 Ọzọ, nkwubi okwu abughi site na paragraf abụọ a ndị na-akwado ntụgharị JW nke "ụlọ ụlọ". N'ịdabere na nkwupụta niile na amaokwu atọ ahụ, ọ bịara doo anya na Lenski yiri ka ọ na-eche na "ụlọ n'ụlọ" pụtara n'ụlọ ndị kwere ekwe.

Ka anyị tụlee nkọwa abụọ ahụ na ndetu na Ọrụ 20: 20 na RNWT Study Bible 2018. Ndị a bụ 4^th na 5^th kwuru.

Ọrụ 20: ntụaka 20

4. Ihe osise dị na Agba Ọhụrụ, Dr. A. T. Robertson (1930, Mpịakọta nke 349, p. 350-XNUMX)[vi]

Lee see okwu si Ihe atụ dị n'ime agba ọhụụ, Dr. A. T. Robertson kwuru dị ka ndị a Ac 20: 20: “O kwesịrị ka a rịba ama na ndị nkwusa kasị ukwuu kwusara ozi ọma site n'ụlọ ruo n'ụlọ ma ghara ime nleta ya nanị n'izu ọha.”

Nke a pụtara igosi na Dr Robertson na-akwado echiche nke JW, mana ka anyị tụlee paragraf zuru ezu na RNWT ruturu aka na uhie. Anyị anaghị ekwupụta paragraf niile dị na amaokwu a, kama ọ bụ nke metụtara 'ụlọ n'ụlọ.' Ọ na-ekwu “Ọhaneze (δημοσιαι - dēmosiāi iko) site kwa n'ulo rue ulo (κατ οικους - kai kat 'oikous). Site (dika ulo). Ọ dị mma ịmara na nnukwu ndị ụkọchukwu a kwusara ozi ọma site n'ụlọ ruo n'ụlọ ma ghara ime nleta ya nanị nleta ọha. Ọ nọ na-azụ ahịa alaeze oge niile dịka ọ nọ n'ụlọ Akwịla na Prisila (1 Ndị Kọrịnt 16:19).

Ikpe a sochiri, nke WTBTS wepụrụ, dị oke mkpa. Ọ na-egosi na Dr. Robertson lere “ụlọ n’ụlọ” dị ka nzukọ n'ọgbakọ ọgbakọ dịka nke 1 Corinthians 16: 19 gosipụtara. Nkọcha zuru oke na-agbanwe site na ịhapụ ahịrịokwu ikpeazụ. Ọ gaghị ekwe omume iru nkwubi okwu ọ bụla. Onye na-agụ ya aghaghi iju, iwepu aha ikpe azu bu ihe nlere anya na onye nyocha? O bu na isi okwu a di nkpa na ihe omuma nke mere na onye nyocha (s) / onye edemede (s) niile gbara ya na anya ojoo? Dị ka ndị Kraịst, anyị aghaghị igosipụta obiọma, mana enwere ike ileghara nlekọta a anya dị ka nleghara anya gbazere iji duhie ya. Onye ọ bụla na-agụ ya ga-ekpebi nke ahụ n'onwe ha. Ka anyi cheta ihe ndia sitere na 1 Ndi 13: 7-8a dika onye obula n’ime anyi kpebiri.

^"O nwere ihe niile, na-ekwere ihe niile, na-ele anya ihe niile, na-atachi obi ihe niile. ⁸ Neverhụnanya adịghị ada ada. "

Ka anyị tụlee ebe ikpeazụ a.

5. Ọrụ Ndịozi nwere nkọwa (1844), Abiel Abbot Livermore[vii]

N’edemede ederede nke Ọrụ Ndịozi 20: 20 ka achọtara okwu site n’aka ọkà mmụta a dị n’elu. Na Ọrụ ndịozi jiri nkọwapụta (1844), Abiel Abbot Livermore kwuru okwu a banyere okwu Pọl na Ac 20: 20: O nweghị afọ ojuju nanị n'okwu ihu ọha ọ na-ekwu. . . ma were ịnụ ọkụ n’obi chụsasịa nnukwu ọrụ ya na nzuzo, site n’ụlọ ruo n’ụlọ, ma na-ebu ya n’ụzọ nkịtị home eziokwu nke eluigwe rue obi ndị Efesọs. ” (p. 270) Biko lee nkọwa zuru ezu na WTBTS see okwu nke gosipụtara uhie:

Ọrụ 20: 20, 21 Wepula ihe ọ bụla. Ebumnuche ya abụghị ikwusa ihe masịrị ha, kama ihe ha chọrọ, - ezigbo ihe nlereanya nke onye na-ekwusa ezi omume. - Site n’ụlọ n’ụlọ. O jughi afọ ojuju nanị ikwu okwu na nnọkọ ọha, na iji ngwa ndị ọzọ eme ya, ma jiri ịnụ ọkụ n’obi chụsoo nnukwu ọrụ ya na nzuzo, site n'ụlọ ruo n'ụlọ wee buru eziokwu nke eluigwe gaa n'obi na nke ndị Efesọs.— Ma ndị Juu ma ndị Grik. Otu ozizi di nnoo choro onye dika ibe ya. Mmehie ha nwere ike iche n'ụdị dị iche iche, mana ime ka ịdị ọcha dị n'ime na ime mmụọ nke agwa ahụ ga-arụ site n'otu ụlọ ọrụ nke eluigwe, ma ọ bụrụ na ọ bụrụ na ndị isi na ndị isi, ma ọ bụ ndị na-ahụ maka anụ ahụ na ndị na-ekpere arụsị. - Nchegharị n’ebe Chineke nọ. Fọdụ ndị nkatọ na-ele nke a anya dị ka ọrụ dịịrị ndị Jentaịl, ịtụgharị site n'ikpere arụsị ha gaa n'okwukwe na ofufe nke otu Chineke; ma nchegharị ga-adị ka ikpuchi ala ahụ nile, na ndị ọzọ, na ịdị mkpa nye onye Juu ahụ hiere ụzọ nakwa n’arụ ndị ọgọ mmụọ; n'ihi na mmadụ niile emehiewo, ha adịghị erukwa otuto Chineke. - Okwukwe n'ebe Onyenwe anyị nọ, wdg. Ya mere nke okwukwe; ọ bụ akụkụ nke onye Juu na-agbanwe agbanwe ikwere na Mezaịa ahụ, onye onye na-enye iwu ya na ndị amụma buru amụma maka otu puku afọ - ịnabata mkpughe dị nso na nke na-ewe iwe nke Chineke n'ime Ọkpara ya; ma achọrọ ka ndị Jentaịlụ ọ bụghị nanị isi na arụsị ndị emerụrụ emerụ nke ikpere arụsị tụgharịa gaa na ofufe nke Onye Kachasị Ihe Nile Elu, kama ịbịaru Onye Nzọpụta nke ụwa nso. Simdị mfe ịdị mfe nke nkwusa nke onyeozi ahụ, yana mmesi ike ọ tụbara n'isi nkuzi na ọrụ dị iche iche nke ozioma, ekwesịghị ịgafe na-enweghị atụ.

Ọzọkwa, ọ bịara doo anya na dabere na akụkụ a nke nkwupụta ahụ, ọ gaghị ekwe omume ị nweta nkwubi okwu ahụ na Abiel Abbot Livermore ghọtara nke a pụtara "ọnụ ụzọ n'ọnụ ụzọ". Ọ bụrụ n’inyocha ihe o kwuru na Ọrụ 2: 46 na 5: 42, anyị na-enweta nghọta doro anya banyere nghọta ya banyere “ụlọ n’ụlọ”. Na Ọrụ 2: 46 o kwuru:

“Anyị nwere, n'amaokwu a na amaokwu na-eso, foto na-aga n'ihu nke ịma mma na ịdị mkpa nke mmụọ ụka mbụ. Kedu onye ode akwụkwọ nke eziokwu ma ọ bụ akụkọ akụkọ gosipụtara akụkọ ihe mere eme nke obodo nwere obi ụtọ karịa Onye Kraịst na-ezisa ozi ọma - obodo nke nwoke ọ bụla, n'echiche ziri ezi, ga-enwekwu mmasị isonyere onwe ya ma ọ bụ nke akụkụ niile nke ịhụnanya, na udo, na ọganihu, na - ejikọtara ọnụ nke ọma 2 enweghi ike ime ka ọha mmadụ, mba dị iche iche, ụmụ mmadụ, meecha, iji mezuo nkwa ahụ dị oke egwu nke oge a dị anya, ma weghachi, dịka ọ dị, eserese ochie na eziokwu nke ndụ ọhụrụ? Dị kachasị elu nke mmepe Ndị Kraịst ka apụta, ma chi ọbụbọ esiwo na ọwụwa anyanwụ. - Iso n’otu ubochi jiri temple na-aga. Eleghị anya ha na-aga ofufe n'ụlọ nsọ n'oge a na-ekpekarị ekpere, nke iteghete nke ụtụtụ na atọ n'ehihie. Ọrụ iii. 1. Ha eweghachighi onwe-ha nke yoke nke ndi Ju, ma ha gha aghaghi idi otu ochie okwukwe ha mgbe azoputara ha na ime ka ha buru ihe ohu; dị ka ndị na-ahụ maka okike si agwa anyị na mpempe akwụkwọ ochie ahụ adaghị n’ala, ruo mgbe nwa ọhụrụ ọhụrụ malitere ito n'okpuru ya. - Inye achịcha n’ụlọ n’ụlọ. Ma ọ bụ, “n'ụlọ,” na-emegide ihe omume ha n'ụlọ nsọ. A na-ezo aka n'otu oge ebe a dịka na ver. 42. Omume nke repast ahụ bụ nke ntụrụndụ ọha, nke a na-eme ememe ncheta okpukpe. Ọrụ xx. 7. Ekwuru na agapae, ma ọ bụ ememme oriri na ọ loveụ ,ụ sitere na mkpa nke ịnye ndị ogbenye, bụ ndị birilarị àjà n'àjà; mana ndị, mgbe a tụgharịrị, okwukwe ha bipụrụ site na isi mmalite nke nkwado a. - Anụ ha. Ochie Bekee maka “nri.” Ma anụ ma ọ bụ nri. - Jiri ọ .ụ. Discernfọdụ na-ahụ, na nkebi a, ọ joyụ nke ndị ogbenye maka mmesapụ aka n'ụba. —Mgbe obi. Na okwu ndị a ka a na-ahụ ịdị mfe na nnwere onwe pụọ na mpako na iwepụ ndị ọgaranya na-eme ihe ọma. Ma okwu ndị ahụ n'ozuzu, kama ịbụ naanị na klaasị, ma kọwaa n'otu oge ịdị ọcha nke ebumnobi, na mmụọ nke ọ joyụ, na-emebi mkpakọrịta ọhụrụ. Anyị nwere nkọwa nke otu ezi okpukpe, nke nabatara ma rube isi, na-emetụta ndị ọ na-achị. ”

 Ọrụ 2: 46 nwere ike ịpụta naanị n'ụlọ ndị kwere ekwe. Ihe ndia bu ihe eji kwado ulo akwukwo nke omumu akwukwo na ntughari ya dika ulo. Ugbu a na-agagharị na nkwupụta ya na Ọrụ 5: 41-42, anyị na-ahụ ihe ndị a:

“Ndị kansụl. Sanhedrin ye mbon eken ẹma ẹtiene ẹdụk usọrọ oro, kpa nte etiede nte etie nte. - Na-ajoụrị ọ thatụ na ha gụrụ na ha ruru eru, wdg. Ọ bụ ezie na e mesoro ha ihere nke ukwuu, ha lere ya anya dị ka enweghị ihe ihere, kama ihe ùgwù, ka ha taa ahụhụ n'ihe kpatara nke a; n’ihi na ha so keta oke ahụhụ ahụ dịka Nna-ukwu ha n’iru ha. Phil. iii. 10; Kọl. 24; 1 Pet. iv. 13. - N’ụlọ niile. Ma ọ bụ, “site n’ụlọ ruo n’ụlọ,” n’ihi na nke ahụ bụ akpaala okwu n’asụsụ Grik. Utu ke ndikpan uko oro mmọ ẹkesobode, mme idomo mmọ ẹma ẹsịn ifịk ke ndisuan akpanikọ. Kama irubere ụmụ mmadụ isi, ha weere ikwesị ntụkwasị obi ọhụrụ na mmasị irubere Chineke isi. - Akụzi na-ekwusa. Nke na-ezo aka, ikekwe, maka ọrụ ego ha, nke ọzọ na-ezo aka na ntụziaka onwe ha; otu ihe ha mere n’ụlọ nsọ, nke ọzọ ihe ha mere site n’ụlọ ruo n’ụlọ. N’ụzọ dị a triụ na mmeri na-emechi ndekọ ọhụụ nke mkpagbu a na-akpagbu ndịozi. Akụkọ a dum na-egbukepụ ezi ihe na ihe mere eme, ọ nweghịkwa mmetụta na-emetụ n'ahụ onye ọ bụla na-agụghị asị banyere mmalite na ikike nke oziọma ahụ. ”

Ọ dị mma ịmara na o zoro aka na okwu ahụ “ụlọ n'ụlọ” dị ka otu okwu. N'ihi ya, ọ ghọtara okwu a dị ka Ndị Kraịst narị afọ mbụ pụrụ iche. Ọ kwuputara na ha na-ezi ihe ma na-eme nkwusa, otu n'ihu ọha, nke ọzọ na nzuzo. Ebe okwu Grik maka ikwusa ozi ọma na-ezo aka na nkwupụta ọhaneze, nkwubi okwu a bụ na e mere nke a n'ihu ọha, na nkuzi ahụ ga-anọrịrị na nzuzo. Biko lee ihe okwu a si di n’uko olile anya nke di n'okpuru:

g2784. kēryssō; nke mmekorita nke edoghi anya; ikwusa ozi ọma (dịka mkpọsa nke ọha), ọkachasị eziokwu nke Chineke (ozi ọma): - onye na - ekwusa (-er), kpọsaa, kwusaa.

AV (61) - kwusaa 51, bipụta 5, kwusaa 2, kwusaa + g2258 2, onye nkwusa 1;

1. ịbụ onye ozi, iji rụchite ọrụ dị ka onye ozi
   1. ịkpọsa dị ka ụzọ nke onye nkwusa
   2. mgbe niile na-atụ aro nke iwu, ike ndọda na ikike nke a ga-ege ntị ma rubere isi
2. ikwuputa, kwuwapụta oha: ihe emere eme

• eji nke nkwupụta ihu ọha nke ozioma na ihe metụtara ya, nke Jọn Baptist mere, nke Jizọs mere, nke ndị ozi na ndị nkuzi Ndị Kraịst ndị ọzọ…

JW nkà mmụta okpukpe tinye okwu ahụ n'ọrụ ikwusa ozi “ụlọ n'ụlọ”. N'ime ọrụ a, nghọta bụ ịchọta ndị nwere ezi obi "yana ịnye usoro ọmụmụ Akwụkwọ Nsọ. Nke a doro anya abụghị nghọta nke Livermore.

Nkọwa nwere ike ịbụ ikwusa ozi ọma n’ebe ọha na eze nọ, ma maka ndị nwere mmasị, usoro ọmụmụ ụlọ n’ụlọ ha. Nghọta a gha gha aghapu nghota “uzo n’otu” nghota na JW theology metutara okwu a. Ihe niile a tụlere, o yikarịrị ka a ga-aghọta ha n'ụlọ ndị mmadụ maka izi ọgbakọ ihe. Ọzọkwa na ịtụle ọrụ agụmakwụkwọ ọzọ omimi nkwubi okwu JW na-aghọ nke ekwesighi.

 mmechi

Ugbu a anyị tụlechara ebe ise a, anyị nwere ike ịchọpụta nkwubi okwu ndị a:

1. N'okwu niile, akwụkwọ ntụaka na ndị ọkà mmụta metụtara n'ụzọ doro anya anaghị ekwenye na nkà mmụta okpukpe JW na "ụlọ n'ụlọ".
2. N'ezie, n'ịtụle nkwupụta banyere amaokwu atọ niile, Ọrụ 2: 46, 5: 42 na 20: 20, echiche ahụ bụ na ọ na-ezo aka na nzukọ nke ndị kwere ekwe n'ụlọ.
3. Akwụkwọ WTBTS na-ahọrọ nhọrọ nke ukwuu na ntinye ha site na isi mmalite ndị a. A na-ele isi mmalite ndị a anya site na WTBTS dịka "ịgba akaebe ọkachamara" n'ụlọ ikpe. Ọ na-eme ka ndị na-agụ ya nwee echiche na ha na-akwado JW theology. Ya mere, a na-eduhie ndị na-agụ echiche nke ndị edemede nke isi mmalite akwụkwọ ndị a. N'ọnọdụ ọ bụla, "akaebe ọkachamara" na-emebi nkọwa JW nke "ụlọ n'ụlọ"
4. Enwere okwu sitere na ọrụ Dr Robertson ebe nyocha ahụ dara ogbenye, ma ọ bụ nnwale ụma iji duhie ndị na-agụ ya.
5. Ihe a niile na-egosipụta njiri mara nke eisegesis, ebe ndị edemede chọrọ oke ịkwado otu nkịta.
6. Nchọpụta ọzọ na-adọrọ mmasị: eziokwu ahụ bụ na JWs gụrụ ndị ọkà mmụta a niile (ịgba akaebe ọkachamara) dị ka akụkụ nke Krisendọm. JW nkà mmụta okpukpe na-akụzi na ha si n’ezi ofufe dapụ ma na-eme ihe Setan chọrọ. Nke a pụtara na JW na-ekwuchitere ndị na-eso Setan. Ọ bụ ihe mgbagha ọzọ na nkà mmụta okpukpe nke JWs nke ahụ chọrọ ọmụmụ ihe dị iche.

Anyị nwere otu usoro akaebe dị mkpa ga-enyocha. Nke a ga-abụ akwụkwọ Bible, Ọrụ Ndịozi. Nke a bụ ihe ndekọ mbụ nke okwukwe ọhụụ na ihe a na-elekwasị anya n'akwụkwọ a bụ njem 30 nke "Ozi Ọma banyere Jizọs" si na Jerusalem, bụ ebe amụrụ nke otu Ndị Kraịst, gaa obodo kachasị mkpa n'oge ahụ, Rome . Anyị kwesịrị ịchọpụta ma akụkọ ndị a kọrọ n’Ọrụ Ndịozi na-akwado “ụlọ n’ụlọ”. A ga-atụle nke a na Nkebi nke 3.

pịa ebe a ilele Nkebi nke 3 nke usoro isiokwu a.

________________________________

[I] Frederick William Danker (Julaị 12, 1920 - Febụwarị 2, 2012) bụ onye ama ama ama ama n’agba ohuru ma bụrụkwa onye a ma ama Koine Greek lexicographer ruo ọgbọ abụọ, ya na ya na-arụ ọrụ F. Wilbur Gingrich dị ka onye nchịkọta akụkọ nke Bauer Lexicon bidoro na 1957 ruo mgbe mbipụta nke mbipụta nke abụọ na 1979, yana dịka onye nchịkọta akụkọ naanị site na 1979 ruo mgbe mbipụta nke 3rd, na-emelite ya na nsonaazụ nke agụmakwụkwọ ọgbara ọhụrụ, na-agbanwe ya na SGML iji nye ya ka ebipụta ya ngwa ngwa n'ụdị elektrọnik, ma mee ka uru nke lexicon dịkwuo mma, yana akwụkwọ edemede.

[Ii] Ⓓ nke ebe elere anya nkịtị nnabata,. x site x (Arrian., Anab. 4, 21, 10 κ. Σκηνήν = site na ulo ntu) si x rue x: ʼ οἶκον ke ufọk ke ufọk (Ugbo III, 904, 20 p. 125 [104 ad] ἡ κατʼ οἰκίαν ἀπογραφή) Ac 2: 46b; 5:42 (ha abụọ na nzukọ ụlọ ma ọ bụ ọgbakọ dị iche iche; wdg agaghị ekwe omume NRSV 'n'ụlọ'); cp. 20: 20. Dị ka. p. . οἴκους εἰσπορευόμενος 8: 3. . συναγωγάς 22: 19. . πόλιν (Jos., Ant. 6, 73) site n’obodo rue n’obodo IRo 9: 3, mana n'obodo niile Ac 15: 21; 20:23; Titu 1: 5. Ọzọkwa κ. di πᾶσαν (cd. Herodian 1, 14, 9) Ac 15: 36; . πόλιν 20:23 D. D.. καὶ κώμην Lk 8: 1; cp. vs. 4.

[iii] Balz, HR, & Schneider, G. (1990–). Nkọwa nkọwa nke agba ohu (Mpịakọta 2, p. 253). Grand Rapids, Mich: Aser.

[iv] Balz, HR, & Schneider, G. (1990–). Nkọwa nkọwa nke agba ohu (Mpịakọta 2, p. 253). Grand Rapids, Mich: Aser.

[v] RCH Lenski (1864–1936) bụ ezigbo onye ọkà mmụta na onye na-ekwu okwu Lutheran. Ọ gụrụ akwụkwọ na Lutheran Theological Seminary dị na Columbus, Ohio, na mgbe ọ nwetara Dọkịta nke Chi ya ghọrọ onye isi nke seminarị ahụ. O jekwara ozi dị ka prọfesọ na Capital Seminary (nke bụzi Trinity Lutheran Seminary) na Columbus, Ohio, ebe ọ kụziri ntụgharị okwu, nkatọ ndị mmụọ, na homiletics. Edere otutu akwukwo ya na akwukwo ndi Lutheran. Lenski dere Nkọwa Lenski banyere Agba Ọhụrụ, usoro ngosipụta nke olu nke 12 na-enye ntụgharị nke agba ọhụụ.

[vi] Dr. AT Robertson mụrụ na Cherbury dị nso na Chatham, Virginia. Ọ gụrụ akwụkwọ na Mahadum Wake (NC) (1885) na na Southern Baptist Theological Seminary (SBTS), Louisville, Kentucky (Nke M., 1888), ebe ọ gachara onye nkuzi ya na prọfesọ nke nkọwa Agba Ọhụrụ, ma nọgide n'ọkwa ahụ ruo otu ụbọchị na 1934.

[vii] Rev Abiel Abbot Livermore bụ ụkọchukwu, amụrụ na 1811 wee nwụọ na 1892. O dere ndị na-ekwu banyere Agba Ọhụụ.

Eleasar

JW ruo ihe karịrị afọ 20. Na nso nso a gbara arụkwaghịm dị ka okenye. Naanị okwu Chineke bụ eziokwu na enweghị ike iji anyị nọ n'eziokwu ọzọ. Eleasar pụtara "Chineke enyerela m aka" na enwere m obi ekele.