Na -ekwukọ amuma nke Daniel 9: 24-27 na Akụkọ gbasara mgbe ochie

Okwu Ndi Egosiputara Na Ndi Ghọta

Okwu Mmalite

Akụkụ Akwụkwọ Nsọ na Daniel 9: 24-27 nwere amụma banyere oge ọbịbịa nke Mesaịa. Na Jizọs bụ Mesaya ahụ e kwere ná nkwa bụ isi ihe ndabere nke okwukwe na nghọta nye ndị Kraịst. Ọ bụkwa nkwenye nke ode akwụkwọ ahụ.

Ma, ị nyochaala ihe mere iji kwere na Jizọs bụ Mesaya ahụ e buru n'amụma? Onye dere akwụkwọ a emebeghị ụdị ihe a. E nwere ọtụtụ, ọtụtụ, ịkọwa maka ụbọchị na ihe omume ndị metụtara amụma a. Ha niile nwere ike ịbụ eziokwu. Yabụ, ebe ọ bụ amụma dị oke mkpa na ya mere ọ dị mkpa, ọ dị mkpa ịnwa ime ka a doo anya nghọta ahụ.

Agbanyeghị, ekwesịrị ịkọwapụta ya na mbido ihe omume ndị a mere n’agbata puku afọ abụọ na puku abụọ na narị ise gara aga, ọ ga-esiri ike ịkwụsi 2,000% n ’nghọta ọ bụla. Ọzọkwa, anyị kwesịrị icheta na ọ bụrụ na enwere ihe akaebe nke enweghị mgbagha, mgbe ahụ agaghị enwe okwukwe. Ma, nke a ekwesighi igbochi anyi icho inweta nghota nke oma banyere uzo anyi ghaesi nwee obi ike na Jisos bu Mesaia ekwere na nkwa.

N’ezie mmasị na Ndị Hibru 11: 3 Pọl onyeozi na-echetara anyị “Site n'okwukwe, anyị matara na edoziri usoro ihe dị iche iche site n'okwu Chineke, yabụ, ihe a na-ahụ anya si n'ihe na-apụtaghị”. Ọ bụkwa otu ihe ahụ taa. Eziokwu ahụ bụ na Iso spreadzọ Kraịst gbasaruru ma tachie obi, n'agbanyeghị mkpagbu kpụ ọkụ n'ọnụ site na narị afọ ndị a bụ ihe akaebe nye okwukwe ndị mmadụ n'okwu Chineke. Na mgbakwunye na nke a, eziokwu ahụ bụ na Kraịst nwere ike ịgbanwe ndụ ndị mmadụ n'ụzọ dị mma, na-enyere anyị aka ịghọta ihe “Na-ahụ” nke nwere 'Si n'ihe ndị a pụta' Enweghị ike igosipụta ma ọ bụ hụ taa (“Apụtala”). Ikekwe ụkpụrụ dị mma ịgbaso bụ ụkpụrụ ejiri n'ọtụtụ usoro nke Iwu. Iskpụrụ ahụ bụ na mmadụ kwesịrị ikpe ikpe dabere na ikpe ahụ na eziokwu ndị a na-egosi na-enweghị obi abụọ. N'otu aka ahụ, na akụkọ mgbe ochie, anyị nwere ike ịchọta ihe ndị na-egosi na Jizọs bụ Mesaya ahụ e kwere ná nkwa n'ezie, n'enweghị obi abụọ. Agbanyeghị, nke ahụ agaghị egbochi anyị inyocha nkwupụta anyị, ma ọ bụ ịnwa ịghọta okwu Bible nke ọma.

Ihe ga - esochi nsonaazụ nyocha nke onwe onye edemede, na - enweghị isi okwu ọzọ karịa ịgbalị ịchọpụta ma nghọta nke onye ode akwụkwọ mara site na nwata bụ n'ezie eziokwu nke okwu ahụ. Ọ bụrụ na ọ bụghị, mgbe ahụ, onye edemede ahụ ga-anwa ime ka ihe dokwuo anya, ma nwee obi abụọ karịa ebe enwere ike. Onye dere akwukwo choro igba n’aka na enyere otutu ihe edere na Akwukwo nso[I] kama ịgbalị ime ihe kwekọrọ na usoro ọgụgụ oge ụwa ma ọ bụ nke okpukpe a maara dị ka Eisegesis.[Ii] Iji mezuo nke a, onye ode akwụkwọ lebara anya na inweta ezigbo nghọta gbasara ngụkọ oge akwụkwọ nsọ na-enye anyị. Ebumnuche ahụ bụ ịnwale imezi okwu ndị ama ama wee chọpụta nmalite na njiri nke amụma ahụ. Enweghị akara maka ụbọchị dị iche iche na kalenda ha kwesịrị ịdakọ na ihe omume ndị a kwesịrị ịdị. Ihe ndekọ a bụ nanị ihe ndekọ nke Akwụkwọ Nsọ ga na-eduzi onye edemede ahụ.

Naanị mgbe ihe ndekọ Akwụkwọ Nsọ doro oke anya, nke malitere inye nkọwa banyere ihe nwere ike ịbụ n'ihe metụtara usoro ọmụmụ oge ụwa, bụ mbọ ọ bụla emere iji mee ka akụnụba ụwa si gboo usoro ọgụgụ oge nke Akwụkwọ Nsọ. Enweghị mgbanwe ọ bụla emere na Chronology Bible nke enwetara. Kama emere mbo ichota na ikweko n’ezi eziokwu nke akari n’ihe oge akuko nke uwa na oge Baibul.

Ihe a rụpụtara bụ ihe ịtụnanya, ọtụtụ ndị nwekwara ike ibute ụka dịka ị ga-ahụ mgbe oge ruru.

Agbaghị mbọ ọ bụla ma ọ bụ mee iji gbaghaa echiche na nkwenkwe dịgasị iche iche nke akụkụ dị iche iche nke ụwa ma ọ bụ okpukperechi Ndị Kraịst dị iche iche nwere. Nke a bụ ebumnuche nke usoro isiokwu a bụ nghọta Bible nke amụma Mesaya. E nwere ọtụtụ ọdịiche ọ ga - adọpụ uche na ozi na Jizọs bụ n'ezie Mesaya nke amụma.[iii]

Dịka ha na-ekwu, ụzọ kachasị mma ịmalite akụkọ ọ bụla bụ ịmalite na mbido ahụ, yabụ, ọ dị mkpa ịmalite site na nyocha ngwa ngwa nke amụma a na-atụle ịgbalị ịnwe ma ọ dịkarịa ala ndepụta nke amụma ahụ ịmalite. Ileba anya n’ime amụma ahụ ịza ajụjụ maka etu esi ghọta akụkụ ụfọdụ ga-emecha.

Amụma

Daniel 9: 24-27 kwuru, sị:

“Izu iri asaa dị [asaa asaa] nke e kpebisiri ike n’etiti ndị gị na n’obodo nsọ gị, ka ị kwụsị mmebi iwu ahụ, wee kpochapụ mmehie, wee kpuchie mmehie maka njehie, na iwebata ezi omume ruo mgbe a na-akaghị aka, na iji kanye akara n’elu ọhụụ na onye-amụma, ma tee Onye Nsọ Nsọ. ²⁵ Ga-amarakwa nwee nghọta na malite na mpụta okwu ahụ iwughachi na iwuzi Jeruselem ruo mgbe Mesaya bụ́ Onye Ndú, izu asaa ga-adị [asaa asaa], kwa izu iri-isii na abụọ [asaa asaa]. Ọ ga-alaghachi, wughachi ya, na mpaghara ọhaneze na moat, mana n'oge nsogbu nke oge a.

²⁶ Ma mgbe izu iri isii na abụọ ahụ gasịrị [asaa asaa] A ga-ebipụ Mesaya, na-enweghị ihe ọ bụla.

Ma obodo a na ebe nsọ ya ka ndị ndu nke na-abịa ga-emebi. Ọgwụgwụ ya ga-ejikwa iju mmiri. Agha ga-alụkwa ruo mgbe ọgwụgwụ; Ihe ekwubiworo n’elu ya bụ mbibi.

²⁷ “Ọ ga-eme ka ọgbụgba ndụ dịrị ọtụtụ maka otu izu [Asaa]; na ọkara nke izu [Asaa] ọ g causeme ka àjà na onyinye onyinye kwusi.

“N'elu nku nke ihe arụ ga-adịkwa ná mbibi; ihe ahụ e kpebisiworo ga-adakwasịkwa onye tọgbọ n'efu. ” (Ntughari Akwukwo NWT). [ọ bụ ya na brackets: nke ha],, [asaa asaa: nke m].

 

Otu ihe dị mkpa ị ga-echeta bụ na amaokwu Hibru nkịtị nwere okwu ahụ “Sabuim”[iv]  nke puru otutu maka “asaa”, ya mere putara ihe “asaa asaa”. Ọ nwere ike ịpụta oge otu izu (nke nwere ụbọchị asaa) ma ọ bụ otu afọ dabere n'ihe gbara ya gburugburu. Nyere na amụma ahụ enweghị isi ma ọ bụrụ na ọ gụọ izu iri asaa, belụsọ ma onye na-agụ ya na-akọwa nkọwa, ọtụtụ ntụgharị etinyeghị “izu (s)” kama na-arapara pụtara ihe nkịtị wee tinye “asaa asaa”. Amụma a dị mfe nghọta ma ọ bụrụ na anyị na-ekwu ya na v70: ”n'ọkara nke asaa ahụ ọ ga-eme ka àjà na onyinye inweta ihu ọma kwụsị ” dị ka mgbe anyị maara ogologo ọrụ Jizọs dị afọ atọ na ọkara, anyị na-aghọta asaa ka ọ na-ekwu maka afọ, karịa ịgụ “izu” wee cheta ịmegharị ya ka ọ bụrụ “afọ”.

Ajụjụ ndị ọzọ chọrọ ụfọdụ echiche bụ:

Onye “Okwu” or “Iwu” ọ ga-abụ?

Obu okwu Jehova Chineke ka o bu nnochita ma obu iwu eze nke Peasia? (amaokwu 25).

Ọ bụrụ na asaa asaa dị afọ, mgbe ahụ ọ bụ ogologo afọ ole ka ụbọchị ha dị?

Afọ dị narị ụbọchị atọ na iri asatọ, nke a na-akpọ afọ amụma?

Ma ọ bụ afọ 365.25 dị ogologo, afọ anwụ nke anyị maara?

Ma ọ bụ ogologo afọ amị n'ọnwa, nke na-ewe okirikiri afọ iri na itoolu tupu ngụkọta oge tozuru ọnụ ọgụgụ nke ụbọchị nke afọ 19 nke anyanwụ? A na - eme nke a site na ịgbakwunye ọnwa na-amali elu na afọ abụọ ma ọ bụ afọ atọ)

Enwekwara ajụjụ ndị ọzọ nwere ike ịchọrọ. Ya mere, achoro iji nlezianya nyocha nke ederede Hibru, igosiputa ederede ziri ezi na ihe oputara ya, tupu ichoputa ihe ndi ozo di na akwukwo ndi ozo.

Nghọta E Nwere

N’oge ọdịnala, a na-ahụkarị ka ọ bụrụ afọ iri abụọ^th Afọ Ataksaksis (I)[v] nke kara akara mmalite nke Mesaya iri asaa (asaa ma ọ bụ izu) nke afọ. Dabere na akwụkwọ nsọ ndị ahụ Nehemaịa nyere ikike iwuzigharị mgbidi Jerusalem na afọ iri abụọ^th Afọ Ataksakses tụgharịrị ụwa dịka Artaxerxes nke Mbụ (Nehemaịa 2: 1, 5), na ime nke a, ọtụtụ ndị chere na Nehemaịa / Artaxerxes (I) mere mmalite nke afọ asaa asaa (ma ọ bụ izu) nke afọ. Agbanyeghị, akụkọ ihe mere eme nke ụwa bụ Artaxerxes (I) 70^th Afọ dịka 445 BC, nke bụ afọ iri agafeela itule n'ọdịdị Jizọs na 10 OA na njedebe nke 29^th asaa (ma obu izu) nke afọ.[vi]

The 70^th asaa (ma ọ bụ izu), iji chụọ aja na onyinye ịnwụchi ọkara nke izu nke asaa (afọ 7 / ụbọchị), na-egosi ọnwụ Jizọs. Àjà mgbapụta ya, otu oge, wee si otú a chụọ àjà ndị ahụ n'ụlọ nsọ Herodian ka ọ bụrụ ihe na-adịghị mkpa. Oge njedebe nke afọ 3.5 zuru ezu (ma ọ bụ izu) nke afọ, ga-ekwenye na mmeghe nke ndị Jentaịl na 70 AD nke olileanya ịbụ ụmụ Chineke na ndị Juu ndị Juu.

Ọ dịkarịa ala ndị ọkà mmụta 3[vii] emeela ka ihe akaebe doo anya[viii] iji kwado echiche na Xerxes bụ nna ya Darius nke Mbụ (Onye Ukwu) na-achị achị na afọ iri, na Artaxerxes nke m chịrị afọ iri 10 (na afọ nke 10 nke ọhụụ kama ọdịnala ọdịnala 51 ka enyere ya ọrụ). N'okpuru usoro ọmụmụ oge ochie nke a na-akpali Artaxerxes 41^th afọ site na 445 BC ruo 455 BC, nke na-agbakwunye afọ 69 * 7 = 483, na-ewetara anyị na 29 AD. Agbanyeghị, aro a nke ọgbụgba-ndụ afọ iri-abụọ na-abụ ndị arụrịta ụka nke ukwuu mana ndị isi ama ama anabataghị ya.

N'azụ nyocha a

Onye ode akwụkwọ ahụ etinyeworị ọtụtụ narị awa n'ogologo ihe dị ka afọ 5 ma ọ bụ karịa, na-enyocha ihe Bible na-agwa anyị banyere ogologo oge nke ndị Juu jee biri na Babilọn na mgbe ọ malitere. N'ime usoro a, a chọpụtara na ihe ndekọ Akwụkwọ Nsọ nwere ike ịdị na-edozi onwe ya n'ụzọ kachasị mfe bụ akụkụ kacha mkpa. N’ihi ya, a chọpụtakwara na Bible kwenyere usoro usoro ihe omume ya na ogologo oge a chọtara n’ihe ndekọ nke ụwa, na-enweghị mgbagha ọ bụla, ọ bụ ezie na nke ahụ abụghị ihe a chọrọ ma ọ bụ ihe a chọrọ. Nke a pụtara na oge dị n'etiti mbibi nke Nebukadneza bibiri Jeruselem na 11^th Afọ Zedekaịa, ruo ọdịda nke Babilọn ruo Saịrọs, bụ nanị afọ 48 kama ịbụ afọ 68.[ix]

Mkparịta ụka ha na otu enyị na nsonaazụ ndị a mere ka ha kwuo na ha kwenyesiri ike na mmalite nke owuwu nke ebe ịchụ aja na Jerusalem bụ mmalite nke Mesaya nke iri asaa na asaa (ma ọ bụ izu) nke Afọ. Ihe mere ha jiri nye ihe a bụ akụkụ dị ukwuu n'ihi nkwughachi nke ịkọwa ihe omume a dị mkpa na akwụkwọ nsọ. Nke a kpaliri mkpebi nke onwe ya na oge eruola iji nyochaghachi omimi nghọta ndị omachaara banyere mmalite nke oge a na 70 BC ma ọ bụ 455 BC. Ọ dịkwa mkpa nyocha iji mata ma mmalite mmalite ahụ kwekọrọ na mmadụ iri abụọ ahụ^th Afọ Ataksaksis nke Mbụ, nghọta onye ode akwụkwọ maara.

Ọzọkwa, ọ bụ Eze anyị maara dị ka Artaxerxes nke Mbụ n’akụkọ ụwa? Anyị kwesịrị ịchọpụta ma ọgwụgwụ nke oge a bụ n'ezie na 36 AD. Agbanyeghị, nyocha a agaghị enwe usoro a kapịrị ọnụ maka nkwubi okwu achọrọ ma ọ bụ tụọ anya. A ga-enyocha nhọrọ niile site na iji nlezianya nyochaa ihe ndekọ Bible site na iji akụkọ ntolite ụwa. Naanị ihe ị ga-eme bụ ikwe ka Akwụkwọ Nsọ kọwaa onwe ha.

N’ụbọchị ndị gara aga na nyocha nke akwụkwọ nke Akwụkwọ Nsọ nke na-ekwu maka oge Post-Exilic nke ozugbo maka nyocha metụtara ije biri na Babilọn, enwere ọtụtụ ihe chọpụtara na-esiri ike idozi nghọta dị ugbu a. Oge eruola ka itughari okwu ndị a nke ọma site na iji Nyocha[X] kama Eisegesis[xi], nke emesịrị eme nyocha banyere nyocha nke ndị Juu emere ka ha jee biri na Babilọn rụpụtara ezigbo ihe.

Isi ihe anọ amabeghị banyere ihe ọmụmụ gara aga nke Akwụkwọ Nsọ (mana nyochabeghị miri ahụ n'oge ahụ) bụ ndị a:

1. Afọ nke Mọdekaị, ọ bụrụ na Xerxes bụ eze [Ahasuerọs], onye lụrụ Esta, gbakwunye afọ Esta n’onwe ya.
2. Ọ bụ afọ Ezra na Nehemaịa, ọ bụrụ n’akwụkwọ Ataksaksị nke akwụkwọ Bible nke Ezra na Nehemaịa bụ Ataksaksis nke Mbụ agụmakwụkwọ ụwa.
3. Olee uru asaa asaa asaa ahụ dị afọ iri asatọ na itoolu pụtara? Kedụ ihe kpatara ya bụ ikewa ya na izu iri isii na isii? N'okpuru nghọta dị ugbu a nke oge amalite na 7^th Afọ Ataksaksis nke Mbụ, njedebe nke asaa asaa (ma ọ bụ izu) ma ọ bụ afọ dabara na njedebe nke ọchịchị Darius nke Abụọ, na-enweghị ihe omume Akwụkwọ Nsọ na-eme ma ọ bụ dekọọ na akụkọ ụwa iji gosipụta njedebe nke oge a 7.
4. Okwu ndị siri ike dakọtara n’oge, ndị akụkọ ihe mere eme dịka Sanballat hụrụ na akwụkwọ nke ụwa na amaokwu ndị ahụ n’ime Akwụkwọ Nsọ. Ndị ọzọ gụnyere onye isi nchụ-aja ikpe ikpe ikpeazụ nke Nehemaịa, Jaddua kwuru, onye yiri ka ọ ka bụ nnukwu onye nchụ-aja n’oge Alexander Onye-isi, dịka Josephus siri dị, nke buru oke ibu oge, ebe ihe karịrị otu narị afọ nwere ihe ngwọta dị.

A ka ga-enwerịrịkwu okwu ka nyocha a na-aga n'ihu. Ihe sochiri bụ nsonaazụ nyocha ahụ. Ka anyị na-enyocha okwu ndị a, anyị kwesịrị iburu n'uche okwu ndị dị n'Abụ Ọma 90:10 nke na-ekwu

"N’onwe ha, ụbọchị nke afọ anyị bụ afọ iri asaa;

Ma ọ bụrụ na n'ihi ike pụrụ iche ha dị afọ iri asatọ,

Ntinye ha siri na nsogbu na ihe ojoo;

Ọ ga-agafe ngwa ngwa, anyị ewee fegharịa".

Ihe ae kwuru banyere ndụ ụmụ mmadụ bụ eziokwu taa. Ọbụlagodi oganihu na ihe omuma banyere ihe oriri na ahụike, ọ ka bụ ihe dịkarịsịrị njọ maka onye ọ bụla ibi ndụ otu narị afọ yana mba ndị nwere ahụike dị elu, afọ ndụ ha ka dị elu karịa nkwupụta a Akwụkwọ Nsọ.

1.      Oge nke Mọdekaị na Esther Nsogbu

Esta 2: 5-7 kwuru “Otu nwoke, onye Juu, nọ na Shushan ụlọ elu, aha ya bụ Mọdekaị nwa Jaia, nwa Shimei, nwa Kish, onye ebo Benjamin, onye a dọọrọ site na Jeruselem; ndi emere ka ha jee biri na Jekonaia bu eze Juda, onye Nebukadneza eze Babilon emere ka ha jee biri. O wee bụrụ onye na-elekọta Hadassa, nke ahụ bụ Esta, ada nwanne nna ya,…. Ma, mgbe nna ya na nne ya Mọdekaị lụrụ ya dị ka nwa ya nwanyị. ”

A dọọrọ Jekoniah [Jehoachin] na ndị ya na ha nọ n’agha, afọ iri na otu tutu Nebukadneza mbibi ikpeazụ nke Jeruselem. A ga-aghọta ihe mbụ Esta 11: 2 kwuru na Mọdekaị “na ndọrọ n'agha je biri na Jerusalem site na ndi a dọtara n'agha laa Jekonaia, eze Juda, onye Nebukadneza, eze Babịlọn dọrọ ”. Ezra 2: 2 kwuru Mọdekaị na Zerubabel, Jeshua, Nehemaịa na nloghachi site na Mpụga. Ọbụlagodi na anyị chere na Mọdekaị mụrụ naanị afọ iri abụọ tupu nlaghachị site na ndagwurugwu anyị nwere nsogbu.

• Inweta opekata mpe otu afọ, gbakwunyere ọchịchị afọ iri na otu nke Zedekaịa site na nchụpụ nke Jehoiachin rue mbibi nke Jerusalem na afọ iri anọ na asatọ rue ọdịda nke Babilọn, ọ pụtara na Mọdekaị kwesịrị ịbụ afọ 1-11 opekata mpe. mgbe Saịrọs tọhapụrụ ndị Juu ịlaghachi na Juda na Jerusalem na 48 ya^st
• Nehemaia 7: 7 na Ezra 2: 2 ha kowara Mọdekaị dika otu n’ime ndị soro Zerubabel na Jeshua je Jerusalem na Juda. Ọ bụ otu ihe ahụ bụ Mọdekaị? A kpọtụrụ Nehemaịa n’otu amaokwu ndị ahụ, dịkwa ka akwụkwọ Bible nke Ezra, Nehemaịa, Hagaị, na Zekaraya si kwuo, mmadụ isii a keere òkè dị ukwuu na iwughachi ụlọ nsọ ahụ na mgbidi na obodo Jerusalem. N’ihi gịnị ka ndị mmadụ a kpọrọ aha dị ka Nehemaịa na Mọdekaị ji kpọtụrụ aha n’ebe a ga-adị iche n’ebe ndị ahụ a kpọtụrụ aha n’ebe ọzọ n’otu akwụkwọ Bible ahụ? Ọ bụrụ na ha bụ ndị dị iche iche, ndị dere Ezra na Nehemaịa ga-akpachapụrịrị onye ha bụ site n'inye nna (mmadụ) nke ndị ahụ iji zere ọgba aghara, dịka ha na-eme ndị ọzọ nwere aha ha na ndị ọzọ ama ama ndị ọzọ. Jeshua na ndi ozo.[xii]
• Esta 2:16 nyere ihe negosi na Mọdekaị di ndu na 7^th afọ nke Ahasuerọs. Ọ bụrụ Ahasuerọs bụ Xerxes the Great (M) dị ka a na-atụkarị anya na nke a ga - eme Mọdekaị (1 + 11 + 48 + 9 + 8 + 36 + 7 = 120). Nyere na Esta bụ nwanne nna ya nke ga-eme ya afọ 100-120 mgbe Xerxes họpụtara!
• 5 Mgbe Mọdekaị dị ndụ, afọ ise ka nke ahụ gasịrị^th ọnwa nke 12^th afọ nke eze Ahasuerọs (Esta 3: 7; 9: 9). Esta 10: 2-3 gosiri na Mọdekaị biri ndụ karịa oge a. Ọ bụrụ na akpọrọ Ahasuerus dị ka Eze Xerxes, dịka a na-emekarị, mgbe ahụ ka mmadụ iri na abụọ dị^th afọ nke Xerxes, Mọdekaị ga-abụ opekata mpe afọ 115 rue 125 afọ. Nke a enweghị ezi uche.
• Tinye ogologo ochichi ọdịnala Saịrọs (9), Cambyses (8), Darius (36), na 12^th afọ ọchịchị Xerxes na-enye afọ na-agaghị ekwe omume nke afọ 125 (1 + 11 + 48 = 60 + 9 + 8 + 36 + 12 = 125). Ọ bụrụgodi na anyị kwenyere na Xerxes na nna ya Darius na-enwe mmekọrịta ruo afọ 10, nke a ka na-enye opekata mpe afọ 115, ya na Mọdekaị gbara naanị afọ 1 mgbe akpọrọ ya laa Babịlọn.
• Acceptnabata afọ 68 site na ọnwụ nke Zedekaịa ruo ọdịda nke Babilọn, na-eme ka ọnọdụ ahụ ka njọ ọbụna karịa inye 135 afọ, yana afọ 145 gbakwunyere.
• Dika nghota anyi nyocha nke mbu banyere oge Zedekaia na Saịrọs na-ewere Babilọn, oge a nke ije biri na Babilọn aghaghi ịbụ afọ 48 abụghị afọ 68. Agbanyeghị, ọbụlagodi mgbe ahụ, ọ nweghị ihe ga - adị mma ma a ghọta nghota nke usoro ọgụgụ akwụkwọ ọgụgụ.

Ezra 2: 2 kwuru Mọdekaị na Zerubabel, Jeshua, Nehemaịa na nloghachi site na Mpụga. Ọ bụrụgodi na anyị chere na Mọdekaị mụrụ naanị afọ iri abụọ tupu nlaghachite na mba ọzọ, anyị ka nwere nsogbu. Ọ bụrụ na Esta bụ ezie na nwanne nna ya dị afọ iri abụọ, ma amụọ ya mgbe nlọghachi site na mba ọzọ, ọ ga-abụ 20 na Mọdekaị 20 mgbe ọ lụrụ Xerxes, onye amata dị ka Ahasuerus nke akwụkwọ Esta site n'aka ndị ọkà mmụta ụwa na ndị ọkà mmụta okpukpe. . Nke a bụ nnukwu nsogbu.

N'ụzọ doro anya, nke a agaghị ekwe omume.

2.      Afọ nke Nsogbu Ezra

Ihe ndị a bụ isi ihe na ịtọtọ usoro iheomume nke ndu Ezra:

• Jeremaia 52:24 na 2 Ndi Eze 25: 28-21 dere na Seraara onye isi nchụ-aja n’oge ọchịchị Zedekaịa kpọgara eze Babịlọn, gbuokwa ya ozugbo ọdịda Jeruselem dara.
• 1 Ihe E Mere 6: 14-15 na-egosi nke a mgbe o kwuru nke ahụ Azaraia muara Seraia. Seraia amụọ Jehozadak. Jehozadak we la mgbe Jehova si n'aka Nebukadneza dọrọ Juda na Jeruselem n'agha. ”
• Na Ezra 3: 1-2 'Jeshua nwa Jehozadak na ụmụnne ya ndị nchụàjà' na-akpọtụrụ na nloghachi nke nloghachi Juda na afọ mbụ nke Saịrọs.
• Ezra 7: 1-7 kwuru “N'oge ọchịchị Ataksaksis eze Peasia, Ezra nwa Seraia nwa Azaraia nwa Hilkaia…. N’ọnwa nke ise, ya bụ, n’ime N'afọ nke asaa nke eze. "
• Ọzọkwa Nehemaịa 12: 26-27, 31-33 gosipụtara Ezra mgbe anaputara mgbidi Jerusalem na afọ 20^th Afọ Ataksakses.

Put chịkọta akụkụ ndị a, ọ dị ka ọ bụ Jehozadak bụ ọkpara Seraiah onye isi nchụ-aja, na nloghachi nke nnukwu onye isi nchụ-aja gakwuru nwa nwoke nke Jehozadak bụ Jeshua. Ya mere Ezra nwere ike buru onye amuru abua nke Seraia onye isi nchu aja n’oge Zedekaia. Jeshua nwa Jehozadak, ya mere o buru onye isi nchu aja n’agha laghachi na Juda mgbe ije biri na Babilon. Iji bụrụ Nnukwu Onye Nchụ aja, Jọshụ kwesịrị ịdịkarịa ala afọ 20, ma eleghị anya afọ 30, nke bụ afọ mmalite maka ije ozi dị ka ndị nchụàjà n'ụlọikwuu na mgbe e mesịrị na thelọ Nsọ.

Ọnụ Ọgụgụ 4: 3, 4:23; 4:30; 4:35; 4:39, 4:43, 4:47 ha niile na-ekwu maka mbịọnụ ndị Livaị mgbe ha gbara afọ 30 ma jee ozi ruo afọ 50, ka o sina dị, na omume , Obula onye nchụ aja ahụ na-eje ozi ruo mgbe ọ nwụrụ ma nwa ya ma ọ bụ nwa nwa ya nọchie ya.

Dịka Nebukadneza gburu Seraịa, nke a pụtara na Ezra ga-amụrịrị tupu oge ahụ, ya bụ, tupu afọ iri na otu^th Afọ nke Zedekaịa, nke iri na asatọ^th Afọ eze nke Nebukadneza.

N'akụkọ oge ochie nke akwụkwọ nsọ, oge site na ọdịda nke Babilọn rue Saịrọs ruo asaa^th afọ nke ọchịchị Artaxerxes (I), mejupụtara ihe ndị a:

Amụrụ ya tupu nna ya nwụrụ nke bịara ntakịrị oge mgbe mbibi Jeruselem gasịrị, nke kacha nta n'ime otu afọ, Achụpụ na Babịlọn, afọ 1, Saịrọs, afọ 48, + Cambyses, afọ 9, + Darayọs Onye Ukwu, afọ iri atọ na isii, + Xerxes, afọ 8 + Artaxerxes nke Mbụ, 36. Afọ a dị otu narị afọ na iri afọ asatọ.

The 20^th Afọ Artaxerxes, afọ 13 ọzọ, na - ewe anyị afọ otu narị afọ na iri atọ na ise rue 130 na - agaghị ekwe omume. Ọ bụrụgodi na anyị were Xerxes ka anyị na Darius Onye Ukwu nwee mmekọrịta afọ 143, afọ ga-agbadata 10 na 120 n'otu n'otu. N’ezie, ihe dị njọ na nghọta dị ugbu a.

N'ụzọ doro anya, nke a agaghị ekwe omume. 

3.      Afọ nke Nsogbu Nehemaịa

 Ezra 2: 2 bu ụzọ kpọtụrụ Nehemaịa aha mgbe ọ na-akọ ndị hapụrụ Babilọn ịlaghachi na Juda. Aha ya na Zerubabel, Jeshua na Mọdekaị so n'etiti ndị ọzọ. Nehemaia 7: 7 fọrọ nke nta ka ọ bụrụ Ezra 2: 2. O yighịkwa ka ọ̀ bụ nwata n'oge a, n'ihi na ndị niile akpọrọ aha ya ha gbara dimkpa ma ha niile nwere afọ iri atọ.

N’ihi ya, anyị kwesịrị inye Nehemaịa afọ 20 n’ọdịda ọdịda nke Babilọn, ma ọ ga-abụ ma ọ dịkarịa ala afọ 10 ma ọ bụ karịa.

Anyị kwesịrị ịtụle oge Zerubabel nwa obere oge nke ahụ na-emetụta oge Nehemaịa.

• 1 Ihe E Mere 3: 17-19 na-egosi na Zerọbabel bụ nwa Pedaịa anụ ahụ, nwa nke atọ nke [Eze] Jehoachin.
• Matiu 1:12 na-ekwu banyere osuso-ọmumu Jizọs ma dee na mgbe a gbasasịrị ha na Babịlọn, Jekoniah (Jehoịkin) mụrụ Shealtiel [nke mbụ amụrụ]; Shealtiel mụrụ Zerubbabel.
• E kwughị ihe kpatara na usoro ọ bụla, mana usoro iwu na eriri sitere na Shealtiel gaa Zerubbabel, nwa nwanne ya. Edeghi Shealtiel dika onye nwere umu, na Malkiram bu kwa nkpuru nwoke nke Jehoachin. Ihe akaebe ndị a na-egosipụtakarị afọ nke opekata mpe afọ iri abụọ ka ọ dị afọ iri atọ na ise maka Zerubbabel. (Nke a na-enye ohere afọ 20 site na mgbe Jehoachin jee biri n'ala ọzọ ruo mgbe a mụrụ Zerubabel, n'ime ngụkọta 35 + 25 + 11 = 48. 1-60 = 60.)

Jeshua bụ Nnukwu Onye Nchụ aja, Zerọbabel bụ Gọvanọ nke Juda na 2^nd Afọ Dariọs dị ka Hagaị 1: 1 si dị, nanị afọ 19 ka e mesịrị. (Saịrọs +9 afọ, Cambyses +8 afọ, na Dariọs +2 afọ). Mgbe Zerubbabel bụ Gọvanọ na 2^nd afọ Darius mgbe ahụ ọ dịkarịa ala afọ 40 na 54 afọ.

A kpọtụrụ Nehemaịa dị ka gọvanọ n'oge Joiakim nwa Jeshua [na-eje ozi dị ka Nnukwu Onye Nchụ aja] na Ezra, na Nehemaịa 12: 26-27, n'oge nraranye nke mgbidi Jerusalem. Nke a bụ mmadụ iri abụọ^th Afọ Ataksakses dị ka Nehemaịa 1: 1 na Nehemaịa 2: 1 si dị.[xiii]

N’ihi ya, dị ka ngụkọ oge ochie nke Akwụkwọ Nsọ siri dị, oge Nehemaịa tupu ọdịda nke Babilọn, afọ iri abụọ, + Saịrọs, afọ 20, + Cambyses, afọ 9, + Darayọs Onye Ukwu, afọ iri atọ na isii, + Xerxes, 8 afọ + Artaxerxes nke Mbụ, Afọ 36. Ya mere, 21 + 20 + 20 + 9 + 8 + 36 = 21 afọ. Nke a bụkwa afọ nke enweghị atụ.

Nehemaia 13: 6 wee dekọọ na Nehemaịa laghachitere ijere eze ozi na 32^nd Afọ Ataksaksis, Eze nke Babilọn, mgbe ọ jesịrị afọ iri na abụọ dị ka Gọvanọ. Ihe ndekọ ahụ dere na oge ụfọdụ ka nke a gasịrị, ọ laghachiri na Jerusalem ka o wee dozie okwu metụtara Tobayaiah onye Amọn ka ọ bụrụ nnukwu ụlọ oriri n'ụlọ nsọ site n'aka Elashib onye isi nchụ-aja.

Ya mere, anyi nwere oge Nehemaia dika nkowa otite oge ihe Akwukwo Nso si di 114 + 12 +? = 126+ afọ.

Nke a bụ ihe omume nke ukwuu.

4.      Kedu ihe kpatara ekewa “Izu 69” n'ime “Izu asaa kwa izu 7”, Mkpa Ọ Dị?

 N'okpuru nghọta ọdịnala nkịtị nke mmalite nke asaa asaa dị na 7^th Afọ Ataksaksis (nke Mbụ), na ọrụ Nehemaịa na-enye iwu iwughachi mgbidi Jerusalem dị ka mmalite nke afọ asaa asaa (ma ọ bụ izu) nke afọ, nke a na-eweta njedebe nke oge asaa asaa ma ọ bụ afọ 70 dị ka ịnọ na afọ 7 nke Ataksaksis nke abụọ usoro ọgụgụ oge ọdịnala.

Enweghị ihe ọ bụla nke afọ a ma ọ bụ ihe ọ bụla dị nso na edere ya n'akwụkwọ nsọ ma ọ bụ akụkọ ihe mere eme nke ụwa, nke bụ ihe ijuanya. Ọ dịghịkwa ihe dị mkpa dị na ụwa nke ụwa n'oge a. Nke a ga - eduga onye na - agụ ihe na - eche ihe mere mmụọ nsọ ji ike mmụọ nsọ kewaa nkewa nke oge asaa asaa asaa na asaa asaa ma ọ bụrụ na ọ dị ọhụụ ọhụụ.

Nke a ga - egosikwa nke ọma na ihe adịghị mma na nghọta ugbu a.

5.      Nsogbu Understandghọta Daniel 11: 1-2

 Ọtụtụ atụgharịala akụkụ Akwụkwọ Nsọ a ịpụta na ọ ga-abụ naanị ndị Peshia 5 ga-abịa tupu Alexander Onye Ukwu na ike ụwa nke Gris. Omenala ndị Juu nwekwara nghọta a. Nkọwa nke amaokwu ndị na-eso Daniel 11: 1-2 ozugbo, ya bụ Daniel 11: 3-4 siri ike nnọnyere onye ọ bụla ma e wezụga Alexander Onye Ukwu Gris. Nke mere na ndị nkatọ na-ekwu na ọ bụ akụkọ ihe mere eme ka edechara mgbe ihe omume ahụ karịa amụma.

“Ma mụ onwe m, n’afọ mbụ nke ọchịchị Darayọs onye Midia, ebiliiri m dị ka onye wusiri ya ike na ebe e wusiri ike. 2 Ugbu a, m ga-agwa gị ihe bụ́ eziokwu: “Lee! A ga-enwe ndị eze atọ ọzọ na-eguzo maka Peshia, nke-anọ ga-akpakọba akụ karịa ndị ọzọ niile. Ozugbo o siri ike n’akụ̀ ya, ọ ga-akpọte ihe niile megide alaeze Gris. ”

Eze Peasia nke a na-ahụta dị ka onye na-akpalite ihe niile megide Gris bụ Xerxes, ya na ndị eze ndị ọzọ mgbe a kpọchara Saịrọs dị ka Cambyses, Bardiya / Smerdis, Darius, Xerxes bụ 4.^th eze. N'aka nke ọzọ, gụnyere Saịrọs ma wezuga ihe na-erughị afọ 1 nke Bardiya / Smerdis.

Agbanyeghị, n'agbanyeghị na akụkụ Akwụkwọ Nsọ a nwere ike ịkọwa ụfọdụ ndị eze Peshia na-agaghị egbochi ya anọ, eziokwu ahụ bụ na amụma ndị a na-agbaso ihe Alexander kwuru na ọ ga-egosi na mwakpo nke Eze Peshia na Gris kpalitere mmeghachi omume site Alexander Onye Ukwu. N'ikwu eziokwu, mwakpo a nke Xerxes ma ọ bụ ncheta banyere ya bụ otu n'ime ndị na - anya ihe kpatara ọgụ Alexander na - ebuso ndị Peshia iji bọọ ọbọ.

Enwere nsogbu ozo di na ya na eze Peasia onye bara ọgaranya n'ihi ntinye ụtụ / ụtụ isi kwa afọ bụ Darayọs ma ọ bụ ya bụ onye bidoro mwakpo mbụ megide Gris. Xerxes ritere uru site na akụ na ụba eketaara ma nwaa imecha ngbali ahụ imeri Gris.

Nkọwa sara mbara nke akụkụ Akwụkwọ Nsọ a anaghị arụ ọrụ n'ọnọdụ ọ bụla.

Nchịkọta oge nke Nchọta

Onwere ihe di nkpa banyere ịkọwa Ahasuerọs dika Xerxes, na Artaxerxes nke Mbụ dị ka Ataksaksis n'oge ikpeazụ nke Ezra na akwụkwọ Nehemaịa nke ndị ọkà mmụta ụwa na ndị otu okpukpe na-arụkarị. Ihe njirimara ndị a na-ebute nsogbu na afọ nke Mọdekaị, ya mere Esta, na maka oge Ezra na Nehemaịa. Ọ na --emekwa nkewa nke mbụ asaa asaa.

Ọtụtụ ndị na-ekwenye ekwenye na Bible na-arụtụ aka n'okwu ndị a ozugbo wee ruru na nkwubi okwu na a pụghị ịdabere na Bible. Agbanyeghị, na ahụmịhe onye edemede dere, ọ chọpụtala na enwere ike ịdabere na Bible. Ọ bụ akụkọ ihe mere eme nke ụwa ma ọ bụ nkọwa nke ọkà mmụta banyere ya enweghị ike ịdabere na ya mgbe niile. Ọ bụkwa ahụmịhe onye ode akwụkwọ ahụ na ka esi agbagha ihe a tụrụ aro karịa ka ọ ga-abụ nke ziri ezi.

Ebumnuche bụ ịchọpụta nsogbu niile wee chọọ usoro iheomume nke ga-enye azịza juru afọ banyere nsogbu a ma kwenye n'ihe ndekọ ahụ.

A ga-aga n'ihu na Nkebi nke 2….

 

 

[I] Nyochaa [<Greek olu (ịkọwa) ah 'u (pụta) + hègeisthai (iduga). Gbasara Bekee 'chọọ'.] Tokọwa ederede site n'ụzọ nke nyochaa nyocha nke ọdịnaya ya nke ọma.

[Ii] Eisegesis [<Greek eg (n’ime) + hègeisthai (iduga). (Lee 'exegesis'.)] Usoro nke mmadu na-eduga n'ọmụmụ ihe site n'ịgụ ederede ahụ dabere n'echiche ndị echeburu banyere ihe ọ pụtara.

[iii] Maka ndị nwere mmasị na nyocha ngwa ngwa nke ọtụtụ echiche ndị dị ebe ahụ na etu ha si dị iche na akwụkwọ na-esote nwere ike ịmasị ha. https://www.academia.edu/506098/The_70_Weeks_of_Daniel_-_Survey_of_the_Interpretive_Views

[iv] https://biblehub.com/hebrew/7620.htm

[v] Ihe ndekọ Bible enyeghị ndị eze Peasia - ma ọ bụ ndị eze ọ bụla ọzọ n'okwu ahụ. Edeghịkwa ihe ndekọ ndị Peasia dị ka nke adị. Nọmba ahụ bụ echiche ọhụrụ kachasị ugbu a iji nwaa ịkọwapụta otu Eze nke otu aha na-achị n'otu oge.

[vi] Enwela mgbalị iji mee ka oge a dabara na 445 OA ruo 29 OA, dị ka site n'iji afọ ọ bụla dị ka nanị ụbọchị 360 (dị ka afọ amụma) ma ọ bụ ibugharị ụbọchị ọbịbịa na ọnwụ Jizọs, mana ndị a bụ ndị na-abụghị sara mbara nke edemede a ka ha sitere na eisegesis, karịa ịkọwa ya.

[vii] Gerard Gertoux: https://www.academia.edu/2421036/Dating_the_reigns_of_Xerxes_and_Artaxerxes

Rolf Furuli: https://www.academia.edu/5801090/Assyrian_Babylonian_Egyptian_and_Persian_Chronology_Volume_I_persian_Chronology_and_the_Length_of_the_Babylonian_Exile_of_the_Jews

Yehuda Ben-Dor: https://www.academia.edu/27998818/Kinglists_Calendars_and_the_Historical_Reality_of_Darius_the_Mede_Part_II

[viii] Ọ bụ ezie na nke a bụ ndị rụrụ ụka.

[ix] Biko lee usoro nke 7 “Njem Nchọpụta Site Na Oge”.  https://beroeans.net/2019/06/12/a-journey-of-discovery-through-time-an-introduction-part-1/

[X] Nyochaa bụ ngosipụta ma ọ bụ nkọwa nke ederede site na iji nyocha nlezianya na ebumnuche. Okwu nkọwa n'ụzọ nkịtị, “iwepụta nke a.” Nke ahụ pụtara na a na-edugharị onye ntụgharị ahụ na nkwubi okwu ya site na isoro ederede.

[xi] Eisegesis bu nghota nke udiri ederede dabere na ihe ogugu. Okwu eisegesis n'ụzọ nkịtị pụtara "iduga," nke pụtara na onye ntụgharị na-etinye echiche nke ya n'ime ederede, na-eme ka ọ pụta ihe ọ chọrọ.

[xii] Lee Nehemaịa 3: 4,30 “Meshulam nwa Berechia” na Nehemaịa 3: 6 “Meshulam nwa Besodeiah”, Nehemaya 12:13 'Nke Ezra, Meshullam', Nehemaya 12:16 "Nke Ginnethon, Meshullam" dị ka ihe atụ. Nehemaia 9: 5 & 10: 9 maka Jeshua nwa Azaniah (onye Livai).

[xiii] Dabere na Josephus ọbịbịa Nehemaịa na Jerusalem na ngọzi nke Eze mere na afọ 25^th afọ nke Xerxes. Lee http://www.ultimatebiblereferencelibrary.com/Complete_Works_of_Josephus.pdf  Josephus, Antiquities of the Ju, Akwukwo nke XI, Isi nke 5 v 6,7